Na świecie i w Polsce na rynku usług audytorsko-konsultingowych dominują cztery sieci : Deloitte, E&Y, KPMG i PwC, zwane wielką czwórką. Dlaczego mimo kryzysu umacniają swoje pozycje? Oto przykład jednej z nich – KPMG.
Jak podaje Fortune 500 największe globalnie koncerny mają następujące przychody: Wallmart – 486 mld USD, Exxon Mobil – 383 mld USD, Chevron – 204 mld USD. Jak na tym tle wygląda wielka czwórka?
Globalne wyniki KPMG za 2015 r. wyniosły 24 mld USD. Jest to najmniej wśród pozostałych graczy wielkiej czwórki. Największe są PwC i Deloitte mają po równo przychody na poziomie 35 mld USD. Firmy wielkiej czwórki to znacząca część globalnego biznesu.
Nie tylko uczestniczą w ekonomii międzynarodowej, ale także ją kształtują poprzez swoją działalność na rzecz innych przedsiębiorstw, w tym największych korporacji międzynarodowych.
KPMG na świecie
KPMG zatrudnia 174 tys. osób w 155 państwach. Globalnie, czyli przez wszystkie firmy działające pod marką KPMG. Podmiotem, który spaja globalną strukturę jest KPMG International działające w Szwajcarii.
KPMG International nie prowadzi działalności na rzecz klientów zewnętrznych. Głównym celem KPMG International jest wspieranie firm KPMG działających w poszczególnych państwach. Na przykład KPMG International ustanawia i wspiera w stosowaniu jednolitych procedur i standardów świadczenia usług przez firmy należące do sieci KPMG.
KPMG International i lokalne firmy KPMG nie są powiązane na zasadzie zależności. Żadna z lokalnych firm KPMG nie kontroluje KPMG International. Tak samo KPMG International nie jest jednostką dominującą wobec lokalnych firm KPMG.
KPMG International finansowane jest ze składek płaconych przez firmy członkowskie. Wysokość składek jest wyznaczana przez Globalną Radę KPMG. Nie jest ona publicznie ujawniania.
KPMG w skali globalnej powiększa swoje przychody na przestrzeni ostatnich lat. I to pomimo trudnej sytuacji na rynku usług audytorskich i doradczych. Przyczyną jest światowy kryzys finansowy. W rezultacie klienci rezygnują z niektórych usług lub wywierają presję na obniżenie stawek.
Globalna struktura
Globalna Rada (Global Board) działająca w KPMG International jest główną strukturą zarządzającą i nadzorującą. Jej główne zadania to wyznaczanie długookresowych strategii, wzmacnianie marki KPMG oraz przyjmowanie polityk i regulacji dla całej sieci KPMG. Składa się z przewodniczącego, jego zastępcy i przewodniczących 3 regionów działalności KPMG. Pierwszy to obie Ameryki. Drugi to Azja i Pacyfik. Trzeci to Europa, Bliski Wschód i Afryka.
Globalnemu Zespołowi Kierowniczemu (Global Managment Team) powierzone są niektóre zadania wykonawcze Globalnej Rady. Globalne Zgromadzenie (Global Council) składające się z przedstawicieli 54 firm członkowskich działa w zakresie spraw strategicznych i jest forum dyskusji między firmami członkowskimi.
W ramach KPMG International działa wiele globalnych grup i komitetów odpowiedzialnych za wypracowywanie rozwiązań, strategii i zasad w poszczególnych rodzajach działalności KPMG.
KPMG to zastrzeżony znak towarowy należący do KPMG International. Prawa w zakresie używania tego znaku przez członków sieci uregulowane są w zawieranych porozumieniach.
KPMG lokalnie
Każda z firm wchodzących w skład sieci KPMG ponosi odpowiedzialność za swoją działalnością i jakość świadczonych usług.
W porozumieniu zawieranym przez firmę członkowską z KPMG International, ta pierwsza zobowiązuje się do przestrzegania polityk, procedur i regulacji dotyczących szczególnie jakości świadczonych usług. W tym mieszczą się wymagania co do struktury organizacyjnej, tak aby na przykład firma wpisywała się w globalną strategię KPMG i była w stanie obsługiwać korporacje międzynarodowe.
Aby zilustrować sieć KPMG na poziomie rynków lokalnych spójrzmy na sytuację w Polsce. Spółki KPMG w Polsce świadczą usługi audytorskie, księgowe, prawne i doradcze. W sumie jest ich 11. Liczba zatrudnionych przez KPMG w Polsce to 1,3 tys. osób.
KPMG w Polsce publikuje dane finansowe, ale tylko częściowo. Obowiązek publikacji mają tylko 2 firmy działające pod marką KPMG, które przeprowadzają audyt finansowy. Po przeliczeniu ich przychody wyniosły 41 mln USD, czyli około 0,2% przychodów globalnych KPMG. Można szacować, że dla całej sieci KPMG obecnej w Polsce przychody sumują się do około 1% przychodów globalnych KPMG.
W Polsce firmy wielkiej czwórki utrzymują zbliżoną pozycję. Publicznie dostępne są przychody z tytułu rewizji finansowej. Przychody w tym zakresie stanowią około 20% całych przychodów wielkiej czwórki.
Jak można zauważyć pozycja globalna nie musi być koniecznie odzwierciedlona na rynku lokalnym. Na świecie KPMG jest na 4 miejscu, w Polsce na 2.
Historyczna ewolucja
Dla zrozumienie struktury sieci firm KPMG trzeba prześledzić historię jej powstania. Historia sięga 1870 r. kiedy to William Barclay Peat dołączył do londyńskiej firmy księgowej, a następnie ją przejął i nazwał od swojego imienia i nazwiska.
Dalej KPMG powstawało z połączeń lub przejęć niezależnych firm księgowych działających w różnych państwach kapitalistycznych. Dodatkowo ma korzenie szkockie, holenderskie, niemieckie i amerykańskie. W 1999 r. nazwa sieci została zunifikowana do KPMG we wszystkich państwach. Pochodzi od pierwszych liter nazwisk reprezentantów głównych firm założycielskich.
K od Pieta Klynvelda założyciela holenderskiej firmy księgowej. P od wspomnianego Williama Peata. M od Jamesa Marwicka współzałożyciela firmy działającej w USA. G na cześć Reinharda Goerdelera wieloletniego prezesa zarządu oraz honorowego przewodniczącego rady nadzorczej działającej od 1979 r. firmy KMG. W 1987 r. KMG połączyło się z Peat Marwick.
Sukces wielkiej czwórki
Deloitte, E&Y, KPMG i PwC to unikalne modele biznesowe, ale przy tym różne od siebie. Każda z sieci powstawała inaczej. Są one konkurentami, więc szukają odrębnych rozwiązań organizacyjnych. Jednak wszystkie z tych sieci wyrosły z modelu firm księgowych, gdzie zarządzają partnerzy.
W ostatnich latach sieci te coraz mniej proporcjonalnie uzyskują przychodów z usług w zakresie księgowości i audytu finansowego, a coraz więcej zarabiają na usługach doradczych i prawnych. W rezultacie usługi będące w przeszłości kluczowymi, stają się tylko częścią szerokiego spektrum świadczonych usług.
Dlaczego gdy w 2001 r. doradcza część KPMG w USA przekształciła się w spółkę publiczną, a następnie zmieniła nazwę na BearingPoint, to popadła w znaczące problemy finansowe i wymagała przekształceń?
Odpowiedzią może być unikalny model biznesowy KPMG i jego silna marka. Jest to model, w którym niezależne spółki działają samodzielnie w poszczególnych państwach. Nie są to spółki publiczne, tj. nie oferują swoich udziałów na giełdach. Pozwala to utrzymać stabilność struktury właścicielskiej i uniknąć przejęcia drogą zakupu akcji.
Przez lata KPMG i inne firmy wielkiej czwórki zbudowały bardzo silne marki i zdominowały poszczególne rynki. Z czego to wynika? Na pewno z jakości zasobów ludzkich. Dodatkowo, ogromna profesjonalizacja firm wielkiej czwórki. Dysponują one niespotykanymi zasobami wiedzy, nowoczesnymi rozwiązaniami organizacyjnymi i technologicznymi. Dla mniejszych firm spoza wielkiej czwórki są to bariery, które trudno pokonać, aby móc skutecznie konkurować.
Niezagrożona pozycja?
Wielka czwórka dominuje nie tylko globalnie na świecie, ale także w Polsce. Na przykład na polskim rynku świadczenia usług audytu na rzecz spółek notowanych na giełdzie kluczową rolę odgrywają firmy wielkiej czwórki. W latach 2008–2013 posiadały około 80% udziału w rynku.
Zagrożeniem może być paradoksalnie wielkość. Duży biznes – duże ryzyka. Jest przykład z ostatnich lat upadku wielkiej firmy audytorsko-konsultingowej. Mowa o Arthur Andersenie. Konsekwencje wynikające z utraty reputacji mogą być ogromne. Jest to ryzyko, któremu nie do końca można skutecznie przeciwdziałać.
Inne zagrożenie to paradoksalnie będący źródłem sukcesu model biznesowy. Być może po przekroczeniu pewnego poziomu wzrostu okaże się on nieadekwatny. Na obecnym etapie ten model się sprawdza. Ale czy tak będzie w przyszłości w przypadku dalszego wzrostu?
Autor jest urzędnikiem w Ministerstwie Finansów. Wcześniej pracował m.in. w Ministerstwie Gospodarki. Jest absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego i Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. W jego zainteresowaniach zawodowych pozostają m.in. zagadnienia związane z ładem korporacyjnym i regulacją działalności rynków finansowych. Informacje i opinie zawarte w artykule są jego własne i w żadnym zakresie nie mogą być utożsamiane z Ministerstwem Finansów.
Źródła:
Raport Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Rynek usług audytorskich:
https://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=11590 . W raporcie stwierdzone jest, że przeprowadzona analiza struktury przychodów grup kapitałowych firm audytorskich w Polsce pokazała, że szeroko rozumiane usługi doradcze (tj. inne niż czynności rewizji finansowej) stanowiły od 74 do 81% łącznej wartości osiąganych w Polsce przychodów ze sprzedaży badanych grup kapitałowych.
Sprawozdania Komisji Nadzoru Audytowego za kolejne lata: http://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/ciala-kolegialne/komisja-nadzoru-audytowego/sprawozdania
Informacje w serwisach internetowych: http://www.accountingverse.com/articles/big-4-accounting-firms.html ;
http://www.statista.com/statistics/250424/global-revenue-of-kpmg/
Informacje na stronach internetowych KPMG pod adresem: https://home.kpmg.com/xx/en/home.html
https://home.kpmg.com/pl/pl/home/about/kim-jestesmy.html
Informacje na stronie internetowej Wikipedii: https://en.wikipedia.org/wiki/KPMG
Przeliczeń walut dokonano przy kursie średnim NBP z dnia 31 grudnia 2015 r.
