W dniu dzisiejszym Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych skierowało do Ministerstwa Finansów petycję w sprawie zmiany przepisów dotyczących przymusowego wykupu akcji w spółkach publicznych. Zdaniem Stowarzyszenia obowiązujące obecnie regulacje dotyczące przymusowego wykupu akcji od akcjonariuszy spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, a także na NewConnect, nie chronią w sposób należyty akcjonariuszy mniejszościowych. Przepisy te dopuszczają wyciśnięcie akcjonariuszy mniejszościowych ze spółki publicznej wbrew ich woli. Do przeprowadzenia przymusowego wykupu wystarczy jednostronna decyzja dominującego akcjonariusza, który osiągnął lub przekroczył próg 90% ogólnej liczby głosów z akcji w spółce. Próg ten może osiągnąć samodzielnie lub wspólnie z podmiotami zależnymi lub wobec niego dominującymi oraz podmiotami będącymi stronami porozumienia, o którym mowa w art. 87 ust. 1 pkt 5 ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego sytemu obrotu oraz o spółkach publicznych (dalej "ustawa o ofercie”).
Z pełną argumentacją Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych uzasadniającą konieczność dokonania zmian w przepisach ustawy o ofercie dotyczących przymusowego wykupu można zapoznać się tutaj.
Wywłaszczenie za słusznym odszkodowaniem
W ocenie Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych przepisy ustawy o ofercie dotyczące przymusowego wykupu nie spełniają konstytucyjnego standardu ochrony własności. Z tych też względów SII zaapelowało do Minister Finansów - Pani Teresy Czerwińskiej o podjęcie inicjatywy legislacyjnej celem zmiany rzeczonych przepisów i zwiększenia poziomu ochrony akcjonariuszy mniejszościowych.
Wskazać należy, iż zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego (dalej "TK") wywłaszczenie jest możliwe jedynie za słusznym odszkodowaniem. Jak podkreśla TK słuszne odszkodowanie to odszkodowanie sprawiedliwe, tj. takie które jest ekwiwalentne, daje właścicielowi możliwość odtworzenia rzeczy którą utracił, lub, ujmując szerzej takie które pozwoli wywłaszczonemu odtworzyć jego sytuację majątkową, jaką miał przed wywłaszczeniem. Sposób ustalenia ceny wykupu akcji tego kryterium nie spełnia. W zdecydowanej większości przypadków cena po jakiej dochodzi do przymusowego wykupu jest zaniżona w stosunku do rzeczywistej wartości spółki w przeliczeniu na jedną akcję. Wynika to z systemowego niedopasowania mechanizmu ustalania ceny przewidzianego dla wezwań związanych z przekroczeniem progu 33 i 66% ogólnej liczby głosów do sytuacji, gdy dochodzi do przekroczenia 90% ogólnej liczby głosów.
Brak prawa do sądu
Ponadto obowiązujące obecnie przepisy nie gwarantują „wywłaszczanym” akcjonariuszom prawa do sądu. Zdaniem Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych ustawodawca zobowiązany jest zapewnić akcjonariuszom pozbawianym własności akcji nie tylko sądową możliwość weryfikacji ceny po jakiej dochodzi do przymusowego wykupu ale także merytorycznej oceny zasadności jego przeprowadzenia. Osiągnięcie przez dominującego akcjonariusza progu 90% ogólnej liczby głosów samo w sobie w żaden sposób nie uzasadnia konieczności pozbycia się ze spółki pozostałych akcjonariuszy. Co więcej działanie takie może być wręcz nadużyciem prawa podmiotowego przez akcjonariusza większościowego. Dlatego też akcjonariusze mniejszościowi powinni mieć możliwość poddania sprawy przymusowego wykupu ocenie sądu powszechnego.
Mając zaś świadomość niedoskonałości sposobu ustalania ceny przymusowego wykupu tym bardziej powinna istnieć możliwość sądowej kontroli, czy cena po której akcjonariusze mniejszościowi są wywłaszczani jest ceną słuszną i sprawiedliwą. W przeciwnym razie dochodzi do sytuacji w których jeden podmiot bogaci się kosztem drugiego. W tym przypadku dodatkowo to ten bogatszy akcjonariusz bogaci się kosztem pozostałych przejmując od nich akcje spółki publicznej po zaniżonej cenie.
Rekomendowane zmiany w prawie
Wobec podniesionych zastrzeżeń do przepisów ustawy o ofercie dotyczących przymusowego wykupu akcji Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych zaapelowało do Minister Finansów o zmianę tych przepisów, tak by przymusowy wykup on możliwy wyłącznie po spełnieniu wszystkich poniższych warunków:
- podjęciu przez walne zgromadzenie uchwały w sprawie przeprowadzenia przymusowego wykupu,
- przeprowadzeniu przymusowego wykupu po cenie odkupu akcji nie niższej niż wynikająca z przepisów art. 77 ust. 1 – 3 ustawy o ofercie oraz nie niższej niż wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, a w przypadkach gdy przymusowy wykup jest przeprowadzany w okresie krótszym niż 5 lat od wprowadzenia akcji do zorganizowanego sytemu obrotu – także nie niższej od ceny kursu akcji z dnia ich debiutu na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie lub na rynku NewConnect, przy jednoczesnym,
- zagwarantowaniu możliwości sądowej kontroli celowości przymusowego wyciśnięcia akcjonariuszy mniejszościowych oraz ceny wykupu akcji.
Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych w piśmie do Minister Finansów zwróciło również uwagę, że proponowane zmiany w sposób harmonijny wpisują się w ujęte w projekcie Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego zapowiedzi zwiększenia ochrony uczestników rynku kapitałowego. Mamy w związku z tym nadzieję, że Ministerstwo Finansów z należytą uwagą przyjrzy się poruszonemu problemowi i podejmie inicjatywę legislacyjną celem wprowadzenia zmian w przepisach o przymusowym wykupie w spółkach publicznych.
