Zwyczajne Walne Zgromadzenie spółki Mercator Medical w dniu 20 kwietnia br. będzie obradowało w sprawie upoważnienia dla Zarządu Spółki do nabycia akcji własnych w celu ich umorzenia. Zgodnie z opublikowanym przez Spółkę projektem uchwały proponuje się przeznaczenie całego zysku netto Spółki osiągniętego w roku 2020 w kwocie 312 mln zł na program odkupu akcji własnych. Z kolei proponowana w projekcie cena nabycia nie może być niższa niż 500,00 zł i jednocześnie wyższa niż 770,00 zł za akcję. Przedstawione przez Zarząd rozwiązanie ma stanowić alternatywę dla wypłaty dywidendy. W poniższym materiale przyglądamy się propozycji Zarządu, a jednocześnie staramy się przybliżyć od strony praktycznej mechanizm skupu akcji własnych, wskazując także na jego wady i zalety.
Informacje o planowanym skupie
Uchwała w sprawie skupu będzie poddana pod głosowanie podczas Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki zwołanego na dzień 20 kwietnia br. Zgodnie z opublikowanym projektem uchwały proponuje się przeznaczenie całego zysku netto Spółki osiągniętego w roku 2020 w kwocie 312 mln zł na program odkupu akcji własnych. Z kolei proponowana w projekcie cena nabycia nie może być niższa niż 500,00 zł i jednocześnie wyższa niż 770,00 zł za akcję.
Zgodnie z opublikowanym raportem łączna liczba nabywanych akcji własnych Spółki nie przekroczy 624.050 sztuk, a uprawnionymi do złożenia Spółce ofert sprzedaży akcji będą wszyscy akcjonariusze. Jak przewiduje uchwała Zarząd zobowiązany jest do nabywania akcji własnych z zapewnieniem równego i proporcjonalnego dostępu akcjonariuszy do realizacji prawa sprzedaży akcji, a nabywanie akcji będzie mogło następować za pośrednictwem wybranej przez Zarząd firmy inwestycyjnej. Opublikowany projekt przewiduje upoważnienie do nabywania akcji własnych Spółki na okres jednego roku licząc od dnia podjęcia uchwały przez Walne Zgromadzenie Spółki.
Zgodnie z wyjaśnieniem do uchwały, Zarząd zgłaszając propozycję dotyczącą sposobu podziału zysku netto wykazanego w jednostkowym sprawozdaniu finansowym za rok 2020 w wysokości stanowiącej około jednej trzeciej skonsolidowanego zysku netto Grupy Mercator Medical za rok 2020, kierował się między innymi koniecznością zapewnienia kapitału niezbędnego do rozwoju działalności, jak również brał pod uwagę w szczególności bieżącą i przyszłą sytuację finansową Grupy Mercator Medical, cele strategiczne oraz efektywność planowanych przez Grupę projektów inwestycyjnych.
Skup akcji własnych – technikalia
Skupy akcji zyskały dużą popularność na przestrzeni ostatnich dekad. Polegają one na tym, że spółka skupuje z rynku wyemitowane akcje. Warto zauważyć, że skupione akcje nie są uwzględniane przy wyliczaniu takich wskaźników, jak chociażby dywidenda na akcję, czy zysk na akcję, a także nie są uwzględniane przy określaniu udziałów w kapitale zakładowym czy głosach na walnym zgromadzeniu. Przy skupie akcji spółka korzysta z posiadanych środków finansowych, dlatego rynek nierzadko traktuje taką formę dystrybucji środków za alternatywę do wypłaty dywidendy w formie gotówki.
Istnieje wiele metod przeprowadzania skupu akcji, jednak najpopularniejszy jest skup akcji z rynku. Odpowiednia uchwała określa maksymalną liczbę skupu akcji i maksymalną kwotę, która może zostać przeznaczona na ten cel, zakres czasowy trwania skupu oraz widełki cenowe, w ramach których akcje mogą być skupowane. Opcja ta daje dużą elastyczność spółce w zakresie przeprowadzania skupu akcji jeśli chodzi o moment i cenę, po jakiej akcje będą skupowane. Jednak w tej formie operacja może trwać nawet latami, a inwestorzy nie wiedzą, w którym dokładnie momencie spółka będzie skupować akcje, jak również nie mają pewności, czy firma nie odkupi w ten sposób akcji wyłącznie od wybranych osób lub podmiotów. Jeśli jednak się na to decyduje (emitent musi regularnie informować rynek o dokonanych transakcjach skupu akcji z rynku), często jest to interpretowane jako sygnał, że w ocenie zarządu spółki obecne poziomy cenowe na rynku są atrakcyjne. Nierzadko jednak taka forma skupu w praktyce nie ma większego wpływu na notowania, chociażby z racji ograniczeń co do dziennej maksymalnej skali skupu.
Skup akcji może przybrać także formę zaproszenia do składania ofert zbycia spółce akcji po określonej z góry cenie oraz w liczbie określonej przez spółkę. Często cena w skupie ustalana jest z premią względem poziomów rynkowych, a skala tej premii kluczowa jest dla atrakcyjności i opłacalności tego rozwiązania dla inwestorów indywidualnych. Inwestorzy zapisują się na sprzedaż akcji, a jeśli łączne zapisy przekroczą górny limit skupu przeprowadzana jest proporcjonalna redukcja. Co należy podkreślić, to absolutnie kluczowe w takim procesie jest, szczególnie z punktu widzenia inwestorów indywidualnych, to aby Spółka realizowała taki skup w sposób maksymalnie przyjazny tej grupie inwestorów. Taki skup powinien być zatem adresowany do wszystkich akcjonariuszy na takich samych warunkach, nie preferujących jakiejkolwiek grupy akcjonariuszy. Ponadto terminy skupu powinny być ustalone w taki sposób, aby nie utrudniały procesu sprzedaży akcji i powinny być wystarczająco długie. Dodatkowo, szczególnie dla indywidualnych uczestników rynku istotne jest, aby warunki skupu były atrakcyjne cenowo, bo w praktyce tylko wtedy, przy mniejszej ilości akcji opłaci się inwestorom poświęcić czas i ponieść koszty związane z uzyskaniem od brokera dokumentów uprawniających do odpowiedzi na ofertę danej spółki.
W tej formie skup akcji daje możliwość szybkiego upłynnienia dużego pakietu akcji przez inwestorów, co może spowodować mniejszy nawis podaży na rynku, co jest szczególnie istotne, gdy walory spółki charakteryzują się niską płynnością. W krótkim terminie może także spowodować wzrost popytu, którego skala może zależeć m.in. od wysokości oferowanej premii w skupie akcji.
Skup akcji własnych – zalety i wady
Jedną z podstawowych zalet przeprowadzania skupu akcji jako alternatywy dla dywidendy są korzyści podatkowe takiego rozwiązania. W przypadku wypłaty dywidendy podatek jest pobierany z góry, a inwestor otrzymuje kwotę netto. W przypadku skupu akcji podatek jest odroczony do czasu rocznego rozliczenia podatkowego, a ponadto wynik z transakcji sprzedaży akcji w skupie może być rozliczony z pozostałymi zyskami i stratami w zeznaniu podatkowym. Może pojawić się także dodatkowa korzyść, jeśli w danym kraju wykorzystywane są różne stawki podatkowe dla dywidend i zysków kapitałowych (jednak w Polsce stawka jest jedna i wynosi 19%).
Minusem skupu akcji, w szczególności w przypadku inwestorów indywidualnych, jest konieczność wykonania dodatkowych czynności, aby wziąć w nim udział. W zależności od sposobu przeprowadzania skupu akcji inwestor musi albo wystawić zlecenie sprzedaży akcji (skup akcji z rynku), albo odpowiedzieć na ofertę spółki i zapisać się na sprzedaż akcji. Ponadto, czynności te generują koszty, które w przypadku małego zaangażowania kapitałowego często mogą przerosnąć potencjalne korzyści. W ramach skupu akcji w formie zapisu na sprzedaż akcji inwestor musi m.in. złożyć odpowiednie dokumenty w Punkcie Obsługi Klienta domu maklerskiego, który obsługuje skup akcji, w tym oryginał świadectwa depozytowego, który jest wystawiany odpłatnie.
Jednocześnie inwestorzy muszą liczyć z tym, że łączne zapisy mogą być wyższe niż liczba skupowanych akcji, co z kolei prowadzi do proporcjonalnej redukcji. Jednocześnie skup akcji prowadzi do nierównomiernej dystrybucji zysku pomiędzy akcjonariuszy. Natomiast w przypadku wypłaty dywidendy wystarczy posiadać akcje na rachunku, a kwota przeznaczona do podziału jest dzielona równo na wszystkie akcje (wyjątkiem są tu akcje uprzywilejowane co do wysokości dywidendy).
Skup akcji – sytuacja spółki
Warto także spojrzeć na to, jak skup akcji wpływa na sytuację finansową spółki. Zależy to m.in. od sposobu finansowania skupu, który może pochodzić ze środków własnych lub z zaciągniętego długu. Co do zasady skup akcji ze środków własnych powinien powodować wzrost zysku na akcję, ponieważ powoduje zmniejszenie liczby akcji. W przypadku finansowania zewnętrznego duże znaczenie ma wielkość kosztu długu. Skup akcji wpływa także na wartość kapitału własnego przypadającego na jedną akcję. Wpływ ten zależy od proporcji pomiędzy wartością księgową i rynkową kapitału własnego – jeśli wartość rynkowa jest wyższa (mówiąc inaczej wskaźnik C/WK jest wyższy od jedności) skup akcji powoduje spadek wartości księgowej kapitału własnego na akcję.
Ze względu na fakt, że skup akcji często powoduje wzrost zysku netto na akcję, może on być korzystny dla menegerów firmy, szczególnie jeśli są oni rozliczani na podstawie tego wskaźnika. Często może on być także kryterium w programach motywacyjnych. W tym miejscu warto także zwrócić uwagę, że skup akcji może mitygować rozwodnienie akcjonariatu i zysku na akcję, powodowane przez programy motywacyjne – z jednej strony liczba akcji może rosnąć, kiedy pracownicy obejmują akcje, z drugiej strony skup powoduje spadek liczby akcji.
Istotny dla inwestorów jest także cel skupu. W praktyce spółki skupują akcje albo w celu ich umorzenia, albo w celu ich dalszej odsprzedaży, albo też np. celem wykorzystania nabytych akcji do premiowania nimi pracowników spółki. W zależności od wybranej ścieżki, np. w przypadku dalszej odsprzedaży akcji po niższej cenie od ich zakupu, w finalnym rozrachunku taka operacja może mieć negatywny wpływ na wyniki, ale w przypadku droższej odsprzedaży, pozytywny. Stąd niewątpliwie zawsze warto dokładnie zrozumieć, a ponadto dokładnie zapoznać się z procesem skupu realizowanym w danej firmie. Podczas walnych zgromadzeń decydujących o skupie warto też zadać zarządowi wszelkie istotne pytania związane z planowanym procesem.
Skup akcji pozwala także na zmianę struktury finansowania i wzrost dźwigni finansowej. Przeprowadzenie skupu z własnych środków powoduje spadek stanu środków pieniężnych i spadek wartości kapitału własnego, co przekłada się na wzrost udziału długu w strukturze finansowania. Efekt ten może być wzmocniony przez finansowanie skupu nowym długiem.
Skup akcji może być także ciekawą alternatywą dla spółki na wypłatę specjalnej, dodatkowej dywidendy. W przypadku istotnego wpływu gotówki do spółki (np. z tytułu sprzedaży nieoperacyjnych aktywów) spółka może podjąć decyzję o podzieleniu się częścią lub całością tych środków z akcjonariuszami. Jeśli zostaną one wypłacone w formie dywidendy spowoduje to skokowy wzrost wypłaty, niemożliwy do powtórzenia w kolejnych okresach, a jednocześnie przełoży się na dużą zmienność w kwocie dywidendy na akcję. Efekt ten można poniekąd zmitygować, decydując się na skup akcji, obok regularnej dywidendy.
Podsumowanie
Skup akcji może być w określonych przypadkach traktowany jako alternatywa dla dywidendy. Wszystko jednak zależy od szczegółów takiego skupu i jego przyjazności względem wszystkich grup inwestorów. Zarówno wypłata dywidendy, jak i skup akcji mają niewątpliwie swoje plusy i minusy. Istotny wpływ na ocenę formy wypłaty mają indywidualne preferencje inwestora. Jednocześnie, w przypadku skupu akcji bardzo ważny jest sposób, w jaki jest on przeprowadzany.
