W związku z wieloma zapytaniami otrzymywanymi od inwestorów posiadających akcje spółki Inter Rao Lietuva AB notowane na GPW, Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych zwraca uwagę na podwyższone ryzyko inwestycyjne związane z nabywaniem akcji podmiotów, które mogą zostać objęte międzynarodowymi lub krajowymi sankcjami.
Co wiemy o spółce Inter Rao Lietuva AB?
Inter Rao Lietuva AB jest spółką z siedzibą na Litwie, której część akcji jest notowanych na giełdzie Nasdaq Vilnus a część na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
Giełda Nasdaq Vilnus już 14 marca 2022 r. podjęła decyzję o zawieszeniu z tym dniem obrotu akcjami ww spółki. Następnie z dniem 17 marca 2022 r. został również zawieszony obrót jej akcjami notowanymi na GPW w Warszawie. Jak wskazuje uchwała Zarządu Giełdy nr 267/2022 wymagał tego interes i bezpieczeństwo uczestników obrotu.
Choć uchwała Zarządu Giełdy nie precyzowała przyczyn zawieszenia obrotu akcjami Inter Rao Lietuva AB, doniesienia prasowe wskazywały, że zawieszenie notowań litewskiej spółki na warszawskiej giełdzie jest konsekwencją m.in. jej powiązań osobowo-kapitałowych z objętym międzynarodowymi sankcjami Igorem Sieczinem. Listę osób objętych sankcjami publikuje Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji na stronie internetowej: https://www.gov.pl/web/mswia/lista-osob-i-podmiotow-objetych-sankcjami
Zgodnie z informacjami na niej zamieszczonymi Igor Sieczin „jest dyrektorem generalnym Rosnieftu, rosyjskiego państwowego przedsiębiorstwa paliwowego i jednego z największych na świecie producentów surowej ropy naftowej. To jeden z najbardziej zaufanych i najbliższych doradców Władimira Putina oraz jego osobisty przyjaciel. Jest jednym z rosyjskich oligarchów działających w bliskim partnerstwie z rosyjskim państwem. Igor Sieczin został również umieszczony na liście sankcyjnej Kanady, Australii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych Ameryki”.
Ekonomicznymi beneficjentami działalności spółki są więc podmioty z Rosji, a przy tym jej podstawową działalnością jest handel energią kupowaną przede wszystkim na rynku rosyjskim, w tym od głównego akcjonariusza. Prawdopodobnie z tych też względów operator ogólnoeuropejskiej giełdy energii elektrycznej Nord Pool wstrzymał 22 maja 2022 r. handel rosyjskim prądem od Grupy Inter RAO - jedynego importera w krajach bałtyckich. Jak podano w komunikacie, zapotrzebowanie na prąd Litwa będzie zaspokajała m.in. przez połączenia z Polską, Szwecją i Łotwą.
Komunikacja spółki w tym okresie z inwestorami była znikoma. Dopiero w komunikacie z 7 czerwca 2022 r. zarząd spółki poinformował, że obrót jej akcjami został zawieszony, a aktywa zamrożone, co ogranicza jej zdolność do regulowania zobowiązań wobec wierzycieli. W tym stanie faktycznym zarząd poinformował jednocześnie o wszczęciu procesu niewypłacalnościspółki.
Na chwilę obecną obrót jej akcjami w dalszym ciągu pozostaje zawieszony i nie sposób przewidzieć jak długo ten stan będzie trwał. Wydaje się, że przede wszystkim zależało to będzie od sytuacji międzynarodowej. Powyższa sytuacja pokazuje jak istotny może być kontekst polityczny w przypadku inwestycji w podmioty zagraniczne. Akcjonariusze spółek działających w krajach niedemokratycznych narażeni są na ponadnormatywne ryzyko inwestycyjne. Decyzje władz takich krajów mogą opierać się na przesłankach pozaprawnych i z dnia na dzień doprowadzić do wywłaszczenia zagranicznych inwestorów lub do sytuacji analogicznej w skutkach. Im kraj mniej demokratyczny tym wskazane ryzyko jest większe.
Sytuacja spółki Inter Rao Lietuva AB, pokazuje ponadto, jak równie dużą uwagę należy zwracać na to, czy kraj z którego pochodzi lub w którym działa dana spółka narusza prawo międzynarodowe lub czy stwarza szczególne niebezpieczeństwo, że takich naruszeń może się dopuścić. Nakładanie sankcji międzynarodowych może wiązać się nie tylko z agresywną polityką danego państwa, ale także naruszaniem przez jego władze praw człowieka, praniem brudnych pieniędzy czy finansowaniem terroryzmu. Międzynarodowe sankcje będą wówczas miały na celu osłabienia takiego państwa, w tym powiązanych z nim podmiotów gospodarczych, i uniemożliwienie mu, a przynajmniej utrudnienie, podejmowania nieakceptowalnych przez społeczność międzynarodową działań. Ograniczenia mogą dotyczyć działalności w różnych obszarach, w szczególności gospodarczym, wojskowym i naukowym. Choć ideą nakładania sankcji jest zmuszenie podmiotu naruszającego międzynarodowy porządek do zaprzestania naruszeń, mogą one jednocześnie znacząco szkodzić inwestorom z krajów trzecich, a w niektórych sytuacjach prowadzić nawet do całkowitej utraty zainwestowanych przez nich środków. Dlatego czynnik reputacyjny państwa stanowi tak istotną rolę przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Informacje o międzynarodowych sankcjach można znaleźć na przykład na stworzonej przez UE mapie zamieszczonej pod poniższym adresem internetowym: https://sanctionsmap.eu/#/main
Opinia publiczna często nie zna pełnego obrazu sytuacji związanej z nakładanymi sankcjami na dany podmiot. Prawdopodobnie tak też jest w przypadku spółki Inter Rao Lietuva AB. Mimo wszystko komunikat o wszczęciu procesu niewypłacalności pozwala wnioskować, że sankcje okazały się bardzo dolegliwe dla spółki. Na obecną chwilę jest zbyt wcześnie by spekulować jaka przyszłość czeka spółkę, należy jednak uważnie obserwować rozwój wydarzeń.
Co jeśli jednak sankcje doprowadzą spółkę do całkowitej upadłości?
Zawieszenie obrotu na GPW powoduje, że wyjście z inwestycji jest praktycznie niemożliwe. W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że akcje spółek będących bankrutami można sprzedać w transakcji poza obrotem giełdowym za symboliczną cenę, co pozwala na wykazanie na nich straty podatkowej. Znalezienie nabywcy w takich przypadkach jest bardzo trudne, dlatego zazwyczaj są nimi osoby bliskie lub znajomi.
Przychody i odpowiadające im koszty podatkowe zaliczane są do tego roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie papierów wartościowych. Pozwala to na wybór dogodnego dla podatnika momentu na ich zbycie. Zysk na jednych akcjach osiągnięty w danym roku podatkowym może bowiem zostać pomniejszony o stratę wykazaną na sprzedaży akcji bankruta, co będzie skutkowało obniżeniem zobowiązania podatkowego.
Podatnicy, którzy ponieśli w danym roku podatkowym stratę w związku z inwestowaniem na giełdzie papierów wartościowych, mogą ją rozliczyć poprzez obniżenie o jej wysokość dochodu uzyskanego z tego samego źródła przychodów przez pięć kolejno następujących po sobie lat podatkowych.
