Szanowni Państwo,
w związku z licznymi uwagami przekazanymi przez inwestorów indywidualnych, zwracamy uwagę na możliwość zmiany warunków spłaty kredytu udzielonego na zakup akcji (kredytu lewarowego), które mogą nastąpić w trakcie trwania umowy kredytowej.
W klasycznie sformułowanej umowie lewarowej, wysokość kredytu jest wielokrotnością wkładu własnego, określoną przez współczynnik lewarowania. Jako zabezpieczenie kredytu uznawane są zarówno środki pieniężne ulokowane na koncie kredytobiorcy, jak również wartość rynkowa posiadanych papierów wartościowych, w tym akcji, na których kupno kredyt został zaciągnięty. Wartość zabezpieczenia (portfel), podzielona przez wysokość kredytu, musi być zawsze większa od ustalonego przez kredytodawcę współczynnika zabezpieczenia kredytu. Jeśli stosunek wymienionych wielkości spadnie poniżej współczynnika zabezpieczenia, np. wskutek wypłaty środków pieniężnych lub spadku wartości rynkowej akcji, wówczas podmiot udzielający kredytu występuje do kredytobiorcy o uzupełnienie portfela, najczęściej w ciągu trzech dni roboczych.
Wkład akcyjny do portfela wyliczany jest jako iloczyn liczby posiadanych akcji, ceny zamknięcia z dnia poprzedniego, oraz współczynnika wagi ryzyka. Współczynniki wagi ryzyka, dla spółek płynnych i o dużej kapitalizacji, mają wartość 1, mogą być jednak również ułamkowe, szczególnie dla spółek małych i średnich.
Zgodnie ze standardowo sformułowanymi umowami kredytowymi, podmioty udzielające kredytu lewarowego zastrzegają sobie prawo do zmiany wartości współczynników wagi ryzyka w trakcie trwania umowy. Zmiany takie mogą się wiązać z obniżeniem wartości współczynnika z jedności na niższą, co pociąga za sobą obniżenie wartości aktywów uznawanych za zabezpieczenie kredytu. Przykładowo, przy zmianie współczynnika wagi ryzyka z 1 na 1/2, wartość portfela kredytobiorcy spada o 50% wartości rynkowej posiadanych akcji, i w przypadku braku odpowiednich środków na koncie, podmiot udzielający kredytu wystąpi o uzupełnienie niedoboru.
W skrajnym przypadku współczynnik wagi ryzyka może zostać obniżony do zera, m. in. na skutek usunięcia danej spółki z listy spółek, na których akcje udzialany jest kredyt. W sytuacji, gdy współczynnik wynosi zero, wartość rynkowa papierów nie jest uwzględniana w portfelu inwestora i przestaje być zabezpieczeniem kredytu. Istnieje więc możliwość, iż kredytobiorca zostanie wezwany do uzupełnienia portfela o brakującą kwotę równą wartości rynkowej akcji.
Przykład
Za wszystkie posiadane środki kredytobiorca dokonuje nabycia akcji trzech spółek:
1. Spółka A: 500 akcji * 100 złotych = 50 tyś. złotych
2. Spółka B: 500 akcji * 50 złotych = 25 tyś. złotych
3. Spółka C: 5000 akcji * 5 złotych = 25 tyś. złotych
W dniu zakupu współczynniki wagi ryzyka dla wszystkich trzech spółek wynosiły 1, a więc calkowita wartość portfela uznana została za zabezpieczenie kredytu.
Już po podpisaniu umowy kredytowej kredytodawca dokonał obniżenia współczynników wagi ryzyka dla spółki B do 0,5 oraz dla spółki C do 0. Od tego momentu akcje spółki C nie stanowią w ogóle zabezpieczenia kredytu. Zakładając, że rynkowa cena papierów nie uległa zmianie, wartość portfela zabezpieczającego kredyt przedstawia się następująco:
1. Spółka A: 500 akcji * 100 złotych = 50 tyś. złotych
2. Spółka B: 500 akcji * 50 złotych * 0,5 = 12,5 tyś. złotych
3. Spółka C: 5000 akcji * 5 złotych * 0 = 0 złotych
Możliwość zmiany współczynnika wagi w trakcie spłaty kredytu jest elementem ryzyka, który powinien być uwzględniony przy podejmowaniu decyzji o zaciągnięciu zobowiązania lewarowego, w szczegolności na zakup akcji małych i średnich spółek. Z uwagi na znaczną wysokość kredytów lewarowych, wyłączenie wartości akcji z portfela zabezpieczającego może okazać się dużym obciążeniem finansowym, w skrajnym przypadku zmuszającym kredytobiorcę do sprzedaży akcji.
Dodatkowo zachęcamy Państwa do dokładnej analizy umowy kredytowej pod kątem tego, czy podmiot udzialający kredytu może, czy też raczej musi rozpocząć sprzedaż interwencyjną akcji w przypadku spadku wartości portfela poniżej wymaganego poziomu. Sprzedaż interwencyjna powinna być bowiem traktowana jako ostateczne zabezpieczenie, które pozwala na całkowitą spłatę kredytu w sytuacji spadku wartości akcji. Jeżeli sprzedaż nie zostanie rozpoczęta, istnieje ryzyko dalszego spadku wartości portfela, który w konsekwencji może zejść poniżej wartości udzielonego kredytu. Wówczas zbycie nawet wszystkich akcji nie wystarczy na jego spłatę.
Czekamy na wszelkie uwagi i komentarze.
Osoba kontaktowa:
Paweł Wielgus
Specjalista ds. Interwencji i Analiz
e-mail: pwielgus@sii.org.pl
tel. 071-332-95-60
