Komisja Nadzoru Finansowego poinformowała o złożeniu zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa manipulacji w obrocie akcjami czterech spółek. To kolejny taki komunikat w ostatnich miesiącach.
W komunikacie z 19 czerwca, KNF wymieniła nazwy czterech spółek, wobec których podjęto decyzję o złożeniu do organów ścigania zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa manipulacji w obrocie akcjami. Spółkami tymi są:
- ManyDev Studio SE z siedzibą w Warszawie
- Atlantis SE z siedzibą w Tallinie
- Investment Friends Capital SE z siedzibą w Tallinie
- Investment Friends SE z siedzibą w Tallinie
– Zawiadomienia zostały złożone w związku z podejrzeniem manipulacji w obrocie akcjami wymienionych spółek przez grupę osób fizycznych działających w porozumieniu – informuje KNF.
Wszystkie wymienione podmioty są notowane na rynku głównym oraz były lub są powiązane są z rodziną Patrowiczów. W Atlantisie, Investment Friends oraz Investment Friends Capital dominującym akcjonariuszem jest spółka Patro Invest OU. Z kolei ManyDev Studio SE to spółka, która wcześniej znana inwestorom była pod nazwą Platynowe Inwestycje (również była kontrolowana przez Patrowiczów, zajmowała się m.in. inwestowaniem w kryptowaluty i nieruchomości), a która w 2021 r. przeszła w ręce innych akcjonariuszy, do których dołączył też PlayWay. We wrześniu 2022 r. ManyDev Studio SE otrzymało od KNF karę w łącznej wysokości 2,5 mln zł za błędy w sprawozdaniach za 2016 i 2017 r. (
„To słony rachunek za cudze grzechy” – pisał o sprawie Grzegorz Suteniec z „Pulsu Biznesu”).
Wróćmy do biężącego komunikatu. Informacja o zawiadomieniach dotyczących manipulacji doprowadzi do… odwieszenia notowań.
– Obecnie notowania spółek Atlantis SE oraz Investment Friends Capital SE pozostają zawieszone ze względu na zagrożenie kontynuowania manipulacji przez osoby wskazane w zawiadomieniach do organów ścigania. Obrót akcjami spółek Atlantis SE oraz Investment Friends Capital SE zostanie wznowiony począwszy od drugiego dnia po dniu publikacji tego komunikatu, aby umożliwić inwestorom zapoznanie się z informacją o złożeniu zawiadomień o popełnieniu przestępstwa manipulacji w obrocie akcjami tych spółek. Przyczyni się to do ochrony interesów inwestorów poprzez wskazanie im potencjalnych zagrożeń w obrocie tymi akcjami i podjęcie świadomych decyzji inwestycyjnych – dodaje Komisja.
Warto przypomnieć, że złamanie zakazu manipulacji stanowi naruszenie art. 15 rozporządzenia MAR i jest zagrożone grzywną do 5 000 000 zł albo karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, albo oboma tymi karami łącznie. Z kolei wejście w porozumienie z inną osobą, mające na celu manipulację, o której mowa w art. 12 rozporządzenia MAR, stanowi przestępstwo zagrożone grzywną do 2 000 000 zł.
– Informacja o złożeniu przez Komisję zawiadomień ma na celu ochronę interesów uczestników rynku finansowego. Poinformowanie inwestorów o sytuacji dotyczącej obrotu akcjami wymienionych spółek wpływa na zwiększenie ich świadomości przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych – przypomina KNF.
KNF już ostrzegała
Nie jest to pierwszy raz, gdy KNF poinformowała o prześwietlaniu spółek kontrolowanych przez Patro Invest pod kątem możliwych manipulacji. W marcu 2022 r. na wniosek komisji zawieszono obrót akcjami Atlantis SE, Investment Friends Capital SE oraz Investment Friends SE. W obszernym komunikacie wskazywano wówczas praktyki takie, jak m.in. (cytat za KNF):
Manipulacja „pump and dump” – zajmowanie pozycji długiej w instrumencie finansowym, a następnie podejmowanie dalszych działań polegających na kupnie lub dalszym szerzeniu wprowadzających w błąd informacji pozytywnych na temat instrumentu finansowego, w celu podwyższenia ceny instrumentu finansowego, poprzez przyciągnięcie innych kupujących. W momencie, gdy cena znajduje się na sztucznie wysokim poziomie, zajęta pozycja długa jest wyprzedawana - działanie zazwyczaj znane jako zawyżanie ceny instrumentu przeznaczonego do sprzedaży.
Manipulacja „layering and spoofing” – składanie dużej liczby zleceń lub dużych zleceń, często w odosobnieniu po jednej stronie arkusza zleceń w celu wykonania transakcji po drugiej stronie arkusza zleceń, co pozwala uzyskać lepszą cenę. W momencie dokonania transakcji, zlecenia których w ogóle nie zamierza się wykonać, są usuwane.
Manipulacja wash-trades – przystępowanie do porozumień sprzedaży lub kupna instrumentu finansowego, w przypadku gdy nie zachodzi żadna zmiana w udziałach, w korzyściach lub ryzyku rynkowym, lub w przypadku, gdy udział w korzyściach bądź ryzyko rynkowe zostaje przeniesione między stronami, które działają w porozumieniu lub w zmowie. Tę praktykę można również zilustrować za pomocą następujących dodatkowych okoliczności wskazujących na manipulację na rynku: nietypowego powtarzania transakcji w nielicznej grupie stron przez pewien okres; transakcji lub zleceń zawarcia transakcji, które zmieniają lub jest prawdopodobne, że zmienią wycenę pozycji, nie zmniejszając ani nie zwiększając rozmiaru tej pozycji
Mechanizm działania manipulacji został opisany przez KNF na czterech wykresach.
Od 1 kwietnia 2022 r. na GPW weszły w życie regulacje, które mają za zadanie przeciwdziałać powyżej opisanym działaniom.
– KNF informuje również, że Urząd Komisji będzie monitorował obrót akcjami spółek Atlantis SE, Investment Friends Capital SE, Investment Friends SE po jego wznowieniu, a w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na dokonywanie manipulacji na rynku, zostaną podjęte odpowiednie środki prawne, z żądaniem od Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie SA zawieszenia obrotu tymi akcjami włącznie – ostrzegała Komisja w marcu 2022 r.
Chemoserwis-Dwory – wyrok po 14 latach
Warto przypomnieć, że w kwietniu 2023 r. zapadła prawomocna decyzja sądu uniewinniająca Mariusza Patrowicza w sprawie dotyczącej manipulacji instrumentami finansowymi z art. 183 ustawy o obrocie. Sprawa dotyczyła akcji spółki Chemoserwis-Dwory i transakcji zawartych w… 2009 r., a więc 14 lat temu.
– Prawna batalia rozpoczęła się wiosną 2010 r. od zawiadomienia przez KNF prokuratury o podejrzeniu popełnienia kilku przestępstw przez Patrowicza i grupę innych osób (m.in. zawieranie transakcji między sobą, składanie zleceń bez zamiaru wykonania powodujących czasowe zawieszanie obrotu). Śledczy pod koniec 2011 r. ostatecznie postawili Patrowiczowi i drugiemu inwestorowi jeden zarzut: manipulacji polegającej na sztucznym kształtowaniu TKO (faza przed sesją, kiedy składa się zlecenia, ale nie są zawierane transakcje). W 2013 r. sąd rejonowy uniewinnił oskarżonych. Prokuratura złożyła apelację i w efekcie sąd okręgowy w 2014 r. nakazał ponowne rozpatrzenie sprawy. W 2017 r. sąd rejonowy wydał wyrok uniewinniający, od czego prokuratura znów się odwołała i ponownie zapadła decyzja o przekazaniu sprawy do sądu rejonowego. Tym razem, latem 2021 r., sąd zadecydował o warunkowym umorzeniu sprawy – apelację wnieśli KNF jako oskarżyciel posiłkowy oraz oskarżeni. Po dwóch tegorocznych rozprawach sąd okręgowy wydał wyrok uniewinniający – tak sprawę na łamach „Parkietu” opisywał Adam Rogulski.
Dzień po publikacji artykułu, dyrektor departamentu komunikacji UKNF Jacek Barszczewski zapowiedział, że „UKNF po zapoznaniu się z pisemnym uzasadnieniem do wyroku może podjąć decyzję o wniesieniu kasacji”.
Działania KNF z ostatnich miesięcy
W ciągu ostatniego roku KNF kilkukrotnie publicznie informowała o swoich działaniach dotyczących podejrzeń manipulacji instrumentami finansowymi oraz zawieszenia obrotu lub złożęnia zawiadomienia do prokuratury. Odpowiednie komunikaty dotyczyły m.in.:
- 18 listopada 2022 r. Uzasadnienie zawieszenia obrotu akcjami: Milisystem SA (dawniej: Intelligent Gaming Solutions SA, 2Intellect.com SA)
- 18 listopada 2022 r. Zawiadomienie o podejrzeniu manipulacji w obrocie akcjami: HUB.Tech SA
- 8 listopada 2022 r. Zawiadomienie o podejrzeniu manipulacji w obrocie akcjami: InventionMed SA
- 14 lipca 2022 r. Zawiadomienie o podejrzeniu manipulacji w obrocie akcjam: Softblue SA, Boruta-Zachem SA (obecnie: HUB.Tech SA), Europejski Fundusz Energii SA, Black Pearl SA, Devoran SA (obecnie: Devo Energy SA)
W ostatnich miesiącach jako Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych zawiadamialiśmy UKNF w rozmaitych sprawach, m.in. dotyczących podejrzeń wykorzystania informacji poufnej (np. STS, Ciech, TIM). Gdy tylko pojawią się informacje na te tematy, sprawy te będziemy opisywać dalej.
Historyczne dane dotyczące zawiadomień do prokuratury, aktów oskarżenia oraz wyroków skazujących z artykułów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi dotyczących manipulacji oraz ujawnienia i wykorzystania informacji poufnej znajdują się w raportach rocznych UKNF.
Źródło: Na podstawie danych KNF opracował Mateusz Mucha, Beta Securities
Raport za 2022 r. opublikowany powinien zostać w najbliższych tygodniach. Wówczas ponownie zajmiemy się liczbą zawiadomień do prokuratury, aktów oskarżenia i wyroków skazujących.
