Alternatywne Spółki Inwestycyjne w ogniu. Ustawa o ochronie inwestorów uderza w inwestorów

Alternatywne Spółki Inwestycyjne to kolejny wyjątkowo gorący temat na polskim rynku, jednak nie chodzi wcale o stopy zwrotu. Ustawa, której celem miał być rozwój rynku i ochrona inwestorów, może mocno uderzyć w inwestorów oraz podkopać zaufanie do polskiego rynku kapitałowego. Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych stanowczo przeciwko temu protestuje.

🟢 Stanowisko SII w sprawie ustawy regulującej ASI znajdziesz na końcu artykułu.

Lato w pełni, wielu inwestorów cieszy się z zasłużonego wypoczynku i rzadziej niż zwykle sprawdza stan rachunków. W tym samym czasie w parlamencie toczą się prace nad ustawą, w wyniku której akcje niektórych spółek z dnia na dzień mogą być usunięte z GPW.

Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku to dokument związany z realizacją Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego, która ma zostać wdrożona w tym roku. Oprócz zapisów SRRK, w ustawie zawarto też szereg innych kwestii związanych z polskim rynkiem finansowym. Jedną z nich jest uregulowanie Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych (ASI).

Alternatywna Spółka Inwestycyjna jest obecna w polskim porządku prawnym od 2016 r. ASI działa na zasadzie alternatywnego funduszu inwestycyjnego – pozyskuje środki od inwestorów oraz inwestuje je w rozmaite aktywa, zgodnie z określoną polityką inwestycyjną. ASI nie stanowi osobnej formy prawnej spółki i może działać np. jako spółka kapitałowa czyli spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna. Z tego powodu ASI mogą być notowane na giełdzie.

Obecnie na GPW notowanych jest 9 podmiotów funkcjonujących jako ASI, z czego 2 notowane są na rynku głównym, a 7 na NewConnect.

Aktualizacja: zaktualizowaliśmy tabelę ze spółkami.

Obrót akcjami ASI na celowniku

Kontrowersje w projekcie ustawy, która opuściła już Senat i ponownie wróciła do Sejmu (szczegóły na końcu artykułu), budzą zapisy ograniczające obrót prawami uczestnictwa w ASI, w tym jej akcjami.

Jak zauważył Jarosław Rudy, radca prawny i wspólnik zarządzający Kancelarii Adwokaci i Radcowie Prawni Żyglicka i Wspólnicy, a także certyfikowany doradca NewConnect, jeden z przepisów wprowadza ustawowe ograniczenie w obrocie prawami uczestnictwa ASI polegające na konieczności uzyskania zgody zarządzającego ASI przez posiadacza prawa uczestnictwa w ASI na rozporządzenie tym prawem. Zgoda ta udzielona będzie mogła być jedynie klientom profesjonalnym – specjalnej kategorii inwestorów, której wkład do Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej jest nie mniejszy niż 60 000 euro.

W praktyce eliminuje to wielu inwestorów indywidualnych, którzy kupili akcje ASI notowane na giełdzie za mniejszą kwotę. Jednocześnie, w myśl ustawy, sprzedaż praw uczestnictwa bez uzyskania takiej zgody będzie nieważna.

– Czynność prawna mająca za przedmiot prawa uczestnictwa w alternatywnej spółce inwestycyjnej, prowadząca do przeniesienia tych praw lub uprawnień z nich wynikających na podmiot inny niż inwestor tej alternatywnej spółki inwestycyjnej oraz zarządzający ASI zarządzający tą alternatywną spółką inwestycyjną wymaga wyrażenia zgody w formie pisemnej przez zarządzającego ASI zarządzającego tą alternatywną spółką inwestycyjną. Zarządzający ASI odmawia wyrażenia zgody, jeżeli po dokonaniu weryfikacji podmiot, o którym mowa w zdaniu pierwszym, nie spełnia warunków pozwalających na jego uznanie za klienta profesjonalnego, z uwzględnieniem ust. 3 i 4. Czynność prawna dokonana bez wyrażenia zgody przez zarządzającego ASI jest nieważna – tak brzmi ust. 6, który procedowana w parlamencie ustawa dodaje do ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Jak przypomina Jarosław Rudy, regulaminy GPW i NewConnect stanowią, że warunkiem wprowadzenia akcji do obrotu jest brak ograniczeń w obrocie. Co więcej, ograniczenie zbywalności już notowanych, skutkuje ich wykluczeniem z obrotu giełdowego.

– Co czeka te spółki i ich inwestorów? W dniu wejścia w życie Ustawy o rozwoju rynku finansowego Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie będzie musiała natychmiast wykluczyć z obrotu akcje tych sześciu spółek (§31 ust. 1 pkt 1) Regulaminu GPW oraz §12 ust. 2 pkt 2) Regulaminu ASO NewConnect). Inwestorzy natomiast nie będą już mogli handlować swoimi akcjami przez system giełdowy, utracą wycenę giełdową oraz prawo do informacji o spółce według standardu spółki publicznej, gdyż po wykluczeniu akcji z obrotu ASI przestaną być spółkami publicznymi w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2022 poz. 2554). Wszystko to razem wzięte najprawdopodobniej spowoduje radykalne zmniejszenie wartości posiadanych przez inwestorów walorów, a w konsekwencji bardzo wymierne straty finansowe – dodaje Jarosław Rudy.

Gdyby opisywany scenariusz faktycznie miał miejsce, wówczas doszłoby do pierwszego w historii polskiego rynku delistingu spółek publicznych w wyniku działań ustawodawcy, przez co nawet trudno wyobrazić sobie wszystkie konsekwencje takiego rozwoju wydarzeń. Utrata możliwości handlu akcjami ASI na giełdzie wiązałaby się z poważnymi stratami dla inwestorów, co mogłoby otworzyć drogę do domagania się odszkodowań od Skarbu Państwa.

– Czy opisywanym zdarzeniom można zapobiec ? Tak, jeżeli do art. 70k wprowadzi się wyjątek dla spółek publicznych. Aktualni inwestorzy nie powinni być chronieni w ten sposób przed ryzykowną inwestycją, że przedmiot inwestycji zostanie w wyniku ingerencji ustawodawcy całkowicie zdeprecjonowany. Inną kwestią, która również powinna zostać rozważona jest zamknięcie dla nowych ASI możliwości uzyskania statusu spółki publicznej, co będzie kolejnym ciosem dla funduszy venture capital z polskim kapitałem – pisze Jarosław Rudy.

O ustawie wprowadzającej poważne zmiany w funkcjonowaniu ASI pisał także dr Mirosław Kachniewski, prezes zarządu Stowarzyszenia Emitentów Giełdowych w felietonie dla Parkietu.

KNF kontra ASI

Zakaz wprowadzania ASI do obrotu wśród klientów detalicznych (oraz zakaz zaciągania przez ASI pożyczek od osób fizycznych, to pokrewny temat) pojawił się w omawianej ustawie w toku prowadzonych w ubiegłym roku konsultacji, jako postulat Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. Nadzorca uznał, że tego typu inwestycje nie są odpowiednie dla klientów detalicznych, ze względu na związany z nimi poziom ryzyka. W treści przepisów nie dokonano rozróżnienia na ASI notowane na giełdzie (które jako spółki publiczne są objęte dodatkowymi obowiązkami, np. informacyjnymi) oraz ASI pozostające poza giełdą.

Oto wybrane przez nas kluczowe fragmenty uzasadnienia postulatu UKNF. Pełną treść wszystkich posulatów i uzasadnień znaleźć można w raporcie z konsultacji projektu ustawy, który dostępny jest na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

 W treści proponowanych przez UKNF zapisów znajdujemny informację o wymogu inwestycyjnym na poziomie równowartości 100 000 euro. W toku prac nad ustawą kwota ta została zmieniona na równowartość 60 000 euro. Główna idea czyli drastyczne ograniczenie dostępu klientów detalicznych do ASI pozostała jednak w moc.

Co dalej z ASI?

Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku został 1 sierpnia skierowany do Komisji Finansów Publicznych. Na posiedzeniu Sejmu zaplanowanym na 16-17 sierpnia zaplanowano sprawozdanie Komisji, następnie projekt trafi pod głosowanie (termin nie został jeszcze wyznaczony). Jeżeli posłowie zapalą zielone światło, projekt trafi na biurko prezydenta.

Do istniejącego projektu ustawy nie można już wprowadzić żadnych poprawek, wobec czego całą sprawę odkręcić można jedynie poprzez nowelizację ustawy. Z naszych nieoficjalnych informacji wynika, że temat problemu giełdowych ASI jest znany w kręgach rządowych i parlamentarnych, jednak nie zapadły jeszcze ostateczne decyzje w sprawie tego, co dalej z projektem ustawy i jego ewentualną nowelizacją.

W oczekiwaniu na dalszy rozwój wypadków, wystąpimy do UKNF oraz GPW z prośbą o komentarz do tej sprawy. Gdy tylko otrzymamy odpowiedzi, zaktualizujemy artykuł.

🟢 Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych zdecydowanie sprzeciwia się obecnemu kształtowi zapisów  ustawy dotyczących dalszej obecności spółek ASI na giełdzie. Apelujemy do polityków o sprawne działanie, które sprawi, że zapisy te nie wejdą w życie.

Komentuje Michał Masłowski, wiceprezes Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych

SII protestuje w sprawie ASI

Proponowana zmiana w prawie, ustalająca minimalny próg inwestycji w ASI na poziomie 60 tysięcy euro i skutkująca tym, że z obrotu publicznego z dnia na dzień może zostać wykluczone siedem spółek działających w formie ASI, jest najzwyczajniej w świecie skandaliczna. Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych zdecydowanie sprzeciwia się takim zmianom.

Gdyby taka zmiana weszła w życie, to po raz kolejny zostałoby naruszone zaufanie do rynku kapitałowego w Polsce. Taka niestabilność prawa i zależność rynku kapitałowego od różnych zmian prawnych, mówiąc bez ogródek, wrzucanych przez polityków i urzędników niczym granat, znosi jakąkolwiek przewidywalność i pewność inwestowania w Polsce.

Dzisiaj z obrotu może za chwilę wylecieć JR Holding i Carpatia, a kto nam zagwarantuje, że jutro nie zostanie wprowadzona kolejna dziwna zmiana w prawie, która, oczywiście znowu z dnia na dzień i z kompletnego zaskoczenia, nie wyeliminuje z obrotu np. Orlenu i CD Projektu? Przecież to wszystko są spółki publiczne, które inwestorzy mogą kupować długoterminowo, nawet w horyzoncie kilkudziesięcioletnim, na emeryturę. I dopóki te spółki działają poprawnie, komunikują się z rynkiem, składają sprawozdania finansowe, to inwestorzy powinni móc się spodziewać, że będą notowane na giełdzie do nieskończoności. Tymczasem okazuje się, że wystarczy jakaś kolejna bzdurna regulacja, gdzie jakiś urzędnik nie sprawdził wpływu nowych przepisów na rynek, i taka spółka z dnia na dzień może zniknąć z obrotu. A wszystko wygląda na to, że właśnie tak to się odbyło. Urzędnik, który zaproponował te zmiany, chyba nie ma pojęcia o istnieniu w Polsce rynku kapitałowego i nie pamiętał, że siedem ASI to są notowane spółki na giełdzie. Chyba nie trzeba nikomu tłumaczyć skutków inwestycyjnych i różnic w posiadaniu akcji spółek notowanych na giełdzie i takich wycofanych z obrotu.

Kuriozalne jest też to, że ta zmiana jest zaszyta w megaustawie, która dotyczy kilkudziesięciu innych kwestii, które co do zasady mają poprawiać ochronę inwestorów indywidualnych… Brak słów.

Załóżmy przez chwilę, że uda się to wyprostować i jednak w ustawie zostaną zapisane jakieś wyjątki dla spółek notowanych, to sam fakt, że takie przepisy są procedowane, że ktoś w ogóle wpisuje do projektu ustawy takie „kwiatki” jest godny potępienia. Co mają teraz powiedzieć drobni akcjonariusze tychże spółek? Przecież oni czekają teraz na finalne przepisy niemalże jak skazaniec na kata. Jako rynek kapitałowy w ogóle nie powinniśmy dopuszczać do tego, żeby takie wybitnie szkodliwe ustawy były procedowane.

Pozostaje jeszcze wątek, skąd w ogóle zmiana i ustanowienie progu 60 tysięcy euro jako minimalnego wkładu do ASI. Z grubsza cel jest taki, że tym progiem finansowym mieliby zostać odcięci nieprofesjonalni inwestorzy detaliczni, co ma służyć ich ochronie. Inwestowanie szczególnie w niepubliczne ASI jest co do zasady przecież bardzo ryzykowne. Wszystko się zgadza. Niestety nie mogę oprzeć się wrażeniu, że Komisja Nadzoru Finansowego (podmiot proponujący zmiany) po raz kolejny działa metodą, że na rynku finansowym w Polsce będzie bezpieczniej jak na wszelki wypadek się czegoś zakaże.

Zdaję sobie sprawę, że na około 350 ASI działających w Polsce, nie wszystkie są kryształowo czyste i mówiąc wprost niektóre podmioty działają zbyt ryzykownie, nieprofesjonalnie i wręcz nieuczciwie. Czy to jest powód, żeby ograniczać swobodę inwestycji inwestorom, którzy chcą inwestować powierzając pieniądze ASI? Przecież tak samo można by się przyczepić do notowanych na giełdzie spółek publicznych. Też pewna część z nich działa w sposób naganny i nieuczciwy. Nie chciałbym podpowiadać, ale złośliwie zapytam, czy tu też doczekamy się jakich zakazów i progów inwestycji?

Znam kilka takich ASI gdzie inwestorzy lokują środki „na raty”, tj. najpierw powierzają mniejszą kwotę (grubo poniżej 60 tysięcy euro), a dopiero po pewnym czasie, gdy zaufają zarządzającym decydują się na większą inwestycję. Jest to całkowicie normalne, tak właśnie ludzie inwestują, najpierw na próbę, a potem większymi środkami. Widać jednak, że wśród tak inwestujących inwestorów nie ma żadnych urzędników, bo gdyby byli, to nikt by takich bzdurnych przepisów, o których tutaj mowa, nie proponował.