W 2013 r. emocje inwestorów indywidualnych szczególnie mocno rozgrzewało precedensowe wydarzenie jakim było anulowanie akcji CEDC („Central European Distribution Corp). W czerwcu 2013 r. akcje spółki zniknęły z rachunków papierów wartościowych akcjonariuszy. Związane to było z prowadzonym przed amerykańskim sądem postępowaniem restrukturyzacyjnym. W zamian za anulowane akcje inwestorom nie została wypłacona żadna rekompensata. Szybko się okazało, że precedens ten znalazł naśladowców. Jeszcze w grudniu tego samego roku niemal identyczny los spotkał akcjonariuszy słoweńskiego banku Nova KBM. Na skutek przeprowadzonej przez władze Słowenii jego nacjonalizacji, wszystkie dotychczasowe akcje zostały umorzone. Znów z portfeli inwestorów indywidualnych zniknęły akcje spółki bez żadnej rekompensaty.
Czy można wykazać stratę w PIT38?
Niestety przymusowe anulowanie akcji bez wypłaty jakiegokolwiek ekwiwalentu to nie jedyna przykrość jaka spotkała akcjonariuszy CEDC i Nova KBM. Poniesionej straty na akcjach obu spółek nie będą oni mogli nawet uwzględnić w swoim zeznaniu podatkowym. Zgodnie bowiem z art. 23 ust. 1 pkt. 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wydatki poniesione na nabycie lub objęcie akcji bądź innych papierów wartościowych stają się kosztem uzyskania przychodu tylko w przypadku ich odpłatnego zbycia. Jeżeli więc akcje spółki nie zostały zbyte odpłatnie (warunek bezwzględnie wymagany) wydatki poniesione na ich nabycie nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Powstaje jednak pytanie o słuszność stosowania przywołanego przepisu w literalnym brzmieniu w stosunku do akcjonariuszy, których akcje „zniknęły” z rachunków papierów wartościowych w wyniku przeprowadzenia nieznanej polskiemu prawu procedury ich przymusowego i nieodpłatnego anulowania.
Należy mieć na uwadze, że anulowanie akcji CEDC i Nova KBM oznaczało dla polskich inwestorów stratę całkowitą na tych papierach wartościowych. Co w tych sprawach szczególnie istotne, żaden inwestor nie spodziewał się informacji o anulowaniu akcji CEDC jak i Nova KBM. Była ona dla nich zupełnym zaskoczeniem. Z uwagi, że obrót akcjami w obu przypadkach został zawieszony już dużo wcześniej zanim doszło do ich anulowania, akcjonariusze nie mieli żadnej szansy podjęcia stosownych działań (np. sprzedania akcji zanim „znikną”).
Anulowanie akcji a upadłość w polskim prawie
W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że sytuacja akcjonariuszy CEDC i Nova KBM była diametralnie gorsza od tej w której znajdują się akcjonariusze spółek wobec których toczy się postępowanie upadłościowe. Od chwili uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości emitenta, dopiero po upływie 6 miesięcy jego akcje zostaną wycofane z obrotu na rynku regulowanym. Akcjonariusze mają więc dostatecznie dużo czasu, aby sprzedać pechowe papiery wartościowe. Nawet po wycofaniu akcji emitenta z giełdy, do chwili gdy nie zakończy się postępowanie upadłościowe, mogą zbyć akcje poza rynkiem regulowanym i w ten sposób wykazać stratę na danych akcjach dla celów podatkowych.
Możliwości takiej pozbawienie byli akcjonariusz zarówno CEDC jak i Nova KBM. Jak wiadomo po przekazaniu do publicznej wiadomości informacji o anulowaniu akcji tych spółek, obrót nimi nie został wznowiony (z przyczyn oczywistych) lecz nastąpiło ich faktyczne „wykreślenie” z rachunków papierów wartościowych.
SII apeluje do Ministra Finansów
W związku z opisanymi wydarzeniami Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych działając przede wszystkim w interesie pokrzywdzonych akcjonariuszy zwróciło się do Ministra Finansów z wnioskiem o wprowadzenie zmian w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie w jakim ogranicza ona możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na objęcie lub nabycie papierów wartościowych jedynie do sytuacji, gdy nastąpiło odpłatne zbycie tych papierów wartościowych. W ocenie SII, w sytuacji w jakiej znaleźli się akcjonariusze CEDC i Nova KBM, stosownym rozwiązaniem byłoby umożliwienie im zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków jakie ponieśli na nabycie rzeczonych akcji, pomimo że nie doszło do ich odpłatnego zbycia.
W zaistniałej sytuacji przepisy prawa podatkowego postawiły akcjonariuszy CEDC i Nova KBM w o wiele gorszej sytuacji niż innych posiadaczy akcji jakiegokolwiek polskiego bankruta. W przypadku upadłości polskiej spółki, to od akcjonariusza zależy decyzja, czy sprzeda akcje, czy będzie je trzymał aż stracą swój byt. Możliwości takiego wyboru pozbawieni zostali akcjonariusze CEDC i Nova KBM. Mając powyższe na uwadze SII uznało za konieczne wystąpić do Ministra Finansów z wnioskiem o podjęcie stosowych działań, które spowoduj, że akcjonariusze obu spółek nie będą podwójnie poszkodowani.
Ponadto, mając na uwadze krótki okres czasu jaki został do złożenia zeznania podatkowego za rok 2013 SII jednocześnie zwróciło się z wnioskiem o rozważenie możliwości wydania przez Ministra Finansów interpretacji ogólnej w rozumieniu art. 14a Ordynacji podatkowej wyjaśniającej, iż anulowanie akcji, mimo braku cechy odpłatnego zbycia, nie wyklucza możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków poniesionych na ich nabycie i skompensowanie straty odniesionej na danym papierze wartościowym z osiągniętymi zyskami na innych papierach wartościowych.
Z pełną treścią pisma można zapoznać się tutaj.
