Giełdowe spółki Skarbu Państwa w pigułce

Spółki Skarbu Państwa to spółki, których właścicielem jest Państwo. Można wyróżnić te, w których ma większość udziałów, czyli tzw. pakiet kontrolny, jak i te, gdzie ma ich mniej niż połowę. Zgodnie ze stanem na koniec marca, Skarb Państwa było udziałowcem prawie 400 przedsiębiorstw, z czego kontrolował 48. W grupie tej znajdują się różnego rodzaju spółki, jednak na liście są także te akcyjne, będące notowane na GPW i doskonale znane polskim inwestorom (rys. 1). 

1. Struktura portfela Skarbu Państwa

Źródło: Obliczenia własne na podstawie stooq.pl

2. Przekrój sektorowy portfela Skarbu Państwa

Źródło: Opracowanie własne

Na GPW notowanych jest 17 spółek, w których udziały posiada Skarb Państwa. Niemal 70% tego portfela skupiona jest wokół czterech największych graczy działających w przemyśle paliwowym (PGNiG), energetyce (PGE), ubezpieczeniach (PZU) i sektorze bankowym (PKO BP), z czego w dwóch pierwszych Skarb Państwa ma ponad 50% udziałów. W ujęciu sektorowym, w portfelu Skarbu Państwa najwięcej znajdziemy spółek właśnie z sektora energetycznego oraz przemysłu paliwowego, czyli branż kluczowych dla gospodarki (rys. 2). 

3. Udział Skarbu Państwa w kapitale spółek

Udziały większościowe Skarb Państwa posiada w 7 spółkach. Największe, bo ponad 70% w PGNiG i Polskim Holdingu Nieruchomości. Kolejne, to spółki energetyczne i przemysłowe, czyli PGE, JSW, Lotos, Enea, czy nie tak dawno debiutująca na Giełdzie Energa (rys. 3).

Prywatyzacja dużych państwowych spółek zazwyczaj budzi wiele emocji i spotyka się z dużym zainteresowaniem inwestorów indywidualnych. Często są to potężne koncerny o ugruntowanej pozycji, dużym udziale w rynku, działające w kluczowych dla gospodarki sektorach. Spółki z udziałem Skarbu Państwa często z tego względu wybierane są przez inwestorów długoterminowych do budowania stabilnego portfela, także z uwagi na wypłacane dywidendy. Rzeczywiście, udział większościowego, stabilnego akcjonariusza zwiększa szanse na niezmienną politykę dywidendową w dłuższym okresie. Ponadto, tam gdzie udział Skarbu Państwa jest wysoki, gwarantuje on wsparcie finansowe dla spółki w przypadku gorszej koniunktury.

Dodatkowo, w ubiegłym roku Minister Skarbu Państwa stworzył listę 22 spółek o strategicznym znaczeniu dla Polskiej gospodarki. Jest to zgodne z założoną polityką budowania wartości podmiotów ważnych dla ekonomicznego bezpieczeństwa państwa. Znalezienie się na liście oznacza, że państwo nie pozbędzie się swoich udziałów w tych firmach, gdyż mogą one odgrywać role liderów w procesie rozwoju gospodarczego Polski (tab. 1). Spośród spółek notowanych na GPW na liście znalazły się: PGNiG, PGE, PKO BP, PKN Orlen, KGHM, Tauron PE oraz Grupa Azoty. Z pewnością obecność na liście daje większą swobodę Zarządowi, chociażby z powodu obniżenia kosztów długu, związanym z dużym prawdopodobieństwem pomocy ze strony Skarbu Państwa w sytuacji kryzysowej. 

Tab. 1 Liderzy w procesie rozwoju gospodarczego Polski

* Notowane na giełdzie krócej niż 5 lat

Źródło: Opracowanie własne na podstawie stooq.pl

Przyglądając się dokładniej polityce dywidendowej spółek Skarbu Państwa, można zauważyć, że 8 spółek z udziałem państwowym wchodzi w skład indeksu WIGdiv. Indeks ten obejmuje 30 spółek, które charakteryzują się najwyższą stopą dywidendy na koniec roku oraz w ostatnich 5 latach obrotowych wypłaciły dywidendę przynajmniej trzykrotnie. Należą do nich PGNiG, PGE, PZU, KGHM, Energa, Enea, Tauron PE i GPW. Jeśli mowa o inwestowaniu długoterminowym, faktycznie w ciągu ostatnich 5 lat większość spółek Skarbu Państwa odnotowała dodatnie stopy zwrotu, kilkukrotnie nawet trzycyfrowe. Nie jest to jednak regułą, co pokazuje przykład JSW, które balansuje na granicy upadłości.

Z drugiej strony warto pamiętać, że inwestor w postaci Skarbu Państwa nie zawsze jest pożądany. Państwo działa z pobudek politycznych, a nie ekonomicznych. Stąd decyzje zapadające w spółce nie zawsze muszą mieć związek z celem w postaci pomnażania korzyści dla akcjonariuszy, a co za tym idzie mogą niekorzystnie wpływać na wycenę spółki. Pod tym kątem warto przyjrzeć się także udziałowi spółek państwowych w składzie najważniejszych rynkowych indeksów czyli WIG20 I WIG, gdzie stanowią one kolejno niemal 2/3 i prawie połowę ich wartości (tab. 2). Oznacza to, że w tym stopniu zmiany tych indeksów uzależnione są pośrednio od tego, co dzieje się w spółkach, których członkowie zarządu wyznaczani są przez polityków. 

Tab. 2 Udział spółek państwowych w składzie najważniejszych rynkowych indeksów

Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.gpw.pl

Jeśli zależy nam na inwestowaniu długoterminowym, dywidendowym, to spółki skarbu Państwa o stabilnej rynkowej pozycji, działające w kluczowych dla gospodarki sektorach będą dobrym wyborem. Obniżenie ryzyka poprzez wsparcie Państwa nie zwalnia nas natomiast z kontrolowania kursu akcji, wydarzeń w spółce, dywersyfikacji portfela i obserwowania rynku, a co za tym idzie odpowiedniego reagowania, tak jak w przypadku każdej innej inwestycji.

 Wywiad ukazał się w Akcjonariuszu 3/2015