Nie jest trudno wpaść w tarapaty finansowe. Często jednak wpadamy w nie sami, nie kontrolując swoich finansów. Tymczasem przestrzeganie kilku kluczowych zasad może pozwolić na uniknięcie wielu problemów.
1. Wydawanie pieniędzy, których jeszcze nie masz
Świetna okazja, spontaniczna wycieczka, inny nieplanowany wydatek, a Ty nie masz wystarczających środków? Wiele osób w takiej sytuacji, decyduje się na naruszenie oszczędności czy skorzystanie z karty kredytowej tłumacząc, że pokryją te środki z kolejnej wypłaty, premii, zwrotu podatku czy innego źródła dochodu, którego jesteśmy niemal pewni. Takie jednorazowe, wyjątkowe przypadki nie są niczym groźnym jednak jeśli powtarzamy je notorycznie mogą doprowadzić nas do wpadnięcia w spiralę zadłużenia. Nieświadome wydawanie więcej niż normalnie może doprowadzić do problemów finansowych, nie mówiąc o przypadku, kiedy jednak nie dostaniemy pieniędzy, których byliśmy tak pewni i nagle brakuje nam środków do „załatania powstałej dziury”. Z kolei spłacanie kredytów i pożyczek kosztuje więcej niż gdybyśmy zwyczajnie poczekali aż pieniądze pojawią się na koncie. Obciąża to elastyczność domowego budżetu i zmniejsza jego płynność. Aby tego uniknąć konieczna jest silna wola. Nie kupuj niczego pod wpływem impulsu, monitoruj stan rachunku bieżącego. On pokazuje jakimi pieniędzmi dysponujesz, a nie limit w karcie kredytowej. Spłać możliwie szybko wszelkie kredyty konsumenckie zanim zdecydujesz się na kolejne.
2. Życie od wypłaty do wypłaty
Wiele rodzin w trudnej sytuacji finansowej ma problemy aby dotrwać do kolejnej wypłaty. Jest jednak duże grono osób, którym powodzi się dobrze, a które mimo to wydają całość zarobionych pieniędzy, nie odkładając nic bądź bardzo niewiele, a później z niecierpliwością czekają na kolejną wypłatę. Taka sytuacja i brak awaryjnych środków jest bardzo niebezpieczna ponieważ jakikolwiek niespodziewany wydatek powoduje konieczność zadłużenia się. Czasem warto odmówić sobie kilku przyjemności dla spokoju ducha i jakiejkolwiek finansowej stabilizacji.
3. Przecenianie bieżących korzyści
Z dwoma powyższymi punktami wiąże się jeszcze jedna kwestia, mianowicie przypisywanie większej wartości temu co możemy mieć teraz niż obiektywnie lepszej ofercie odłożonej w czasie. Jest to związane z ludzką psychiką co potwierdziło wiele eksperymentów naukowych. Przykładowo, grupie osób złożono dwie oferty: wręczenie 1000 zł od razu albo 1200 zł za miesiąc – większość wybrała pierwszą opcję. W innym badaniu posadzono grupę dzieci w pokoju z ciastkami. Miały do wyboru poczęstować się albo powstrzymać i po wyjściu z pokoju dostać dwa smakołyki. Większość zdecydowała się na zjedzenie ciastka od razu. W codziennym życiu często zdarza się, że zamiast odmówić sobie kilku spontanicznych zachcianek aby w kolejnym miesiącu kupić coś lepszego, decydujemy się na wydawanie tu i teraz. Jeśli nasza sytuacja finansowa na to pozwala – czemu nie. Jeśli jednak mamy niespłacone kredyty konsumpcyjne – uregulujmy je, a zyskamy spokój ducha i naprawdę potrzebną płynność finansową.
4. Księgowanie w głowie
W literaturze naukowej znany jest błąd poznawczy, czyli tak zwany mental accounting. Polega na tym, że ludzie mają tendencję do dzielenia swoich bieżących i przyszłych pieniędzy na osobne, nienaruszalne części, które mają swój określony cel. O ile w definiowaniu celu oszczędności nie ma nic złego, tak problemem może być wspomniana nienaruszalność odłożonych pieniędzy. Objawia się to najczęściej w sytuacji nieprzewidzianego wydatku, kiedy zamiast opłacić go z wolnych środków, zadłużamy się, bo przecież to „pieniądze na wakacje/komunię/samochód” etc. Dlaczego mamy traktować je inaczej? Racjonalnie myśląca osoba, mając niespodziewany wydatek w wysokości 1000 zł i wolne środki po prostu by z nich skorzystała zamiast brać niepotrzebny i droższy kredyt. Oczywiście mowa tu o sytuacjach awaryjnych, a nie naruszaniu na przykład środków odłożonych na emeryturę celem sfinansowania chwilowej zachcianki.
