W dniu 22 marca 2019 r. Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych przekazało Ministerstwu Finansów, w ramach powtórnych uzgodnień i konsultacji publicznych, stanowisko do projektu ustawy o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw (UC130). Z pełną treścią stanowiska SII można zapoznać się tutaj.
Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych, przedmiotem analizy uczyniło cztery kwestie szczególnie istotne z punktu widzenia akcjonariuszy spółek publicznych i jedną o szczególnym znaczeniu dla posiadaczy obligacji. W swoim stanowisku SII poruszyło następujące sprawy:
- Zmianę art. 82 ustawy o ofercie publicznej wprowadzającą podwyższenie progu umożliwiającego przymusowy wykup,
- Zmianę art. 91 i 92 ustawy o ofercie publicznej znoszącą obowiązek uzyskania zgody KNF na zniesienie dematerializacji akcji oraz ustanawiającą wyłączną kompetencję GPW w Warszawie w zakresie wyrażania zgody na wycofanie akcji z obrotu na rynku regulowanym,
- Dodanie art. 83a w ustawie o ofercie publicznej wprowadzającego obowiązek odkupu akcji przez spółkę publiczną w przypadku sankcyjnego wykluczenia jej akcji z obrotu,
- Dodanie działu IIIA w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi dotyczącego identyfikacji akcjonariuszy przez spółki publiczne,
- Dodanie art. 8 ust. 7 w ustawie o obligacjach – wprowadzającego możliwości przenoszenia praw z obligacji po terminie wykupu.
Zmiany w przepisach o przymusowym wykupie
Przygotowywana nowelizacja zakłada podwyższenie progu posiadania akcji, którego osiągnięcie będzie umożliwiało przeprowadzenie przymusowego wykupu do 95% ogólnej liczby głosów w spółce. Zmiana ta, choć zasługuje na zdecydowaną aprobatę, to jednak nie rozwiązuje kluczowych problemów akcjonariuszy poddanych procedurze przymusowego wykupu. Zwrócić należy uwagę, iż mimo że w ramach procedury przymusowego wykupu, zostają oni pozbawieni prawa własności akcji, nie przysługuje im żadna sądowa ochrona przed tą formą „wywłaszczenia”. W petycji skierowanej do Minister Finansów Teresy Czerwińskiej w dniu 6 marca 2019 r. Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych wyraźnie wskazało, że przewidziane w ustawie o ofercie publicznej regulacje dotyczące przymusowego wykupu nie spełniają konstytucyjnych standardów ochrony praw. Te zostały określone przez Trybunał Konstytucyjny już w wyroku z dnia 21 czerwca 2005 r. (sygn. akt: P 25/02). W wyroku tym TKN stanowczo i jednoznacznie stwierdził, że akcjonariusz, który jest poddany procedurze przymusowego wykupu musi mieć zagwarantowane prawo do sądu, zaś cena po której następuje wywłaszczenie musi być sprawiedliwa. Mając powyższe na uwadze Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych apeluje o kompleksową zmianę przepisów o przymusowym wykupie, nie ograniczającą się jedynie do wybiórczych zmian. Z pełną treścią stanowiska SII w powyższej sprawie można zapoznać się tutaj.
Zmiany w procedurze zniesienia dematerializacji akcji
Zmiany mają dotyczyć również procesu delistingu. Zniknie obowiązek uzyskania zgody Komisji Nadzoru Finansowego na zniesienie dematerializacji akcji. Wycofanie akcji z obrotu będzie następowało na podstawie zezwolenia udzielanego przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie i w terminie przez nią określonym, przy czym zgodnie z projektem ustawy, termin ten nie może być dłuższy niż miesiąc od wyrażenia zgody na wycofanie akcji.
Zwracając uwagę, jak daleko idące skutki wywołuje wycofanie akcji z publicznego obrotu, Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych wysunęło propozycję, by termin po upływie którego następuje wycofanie akcji z obrotu nie mógł być krótszy niż jeden miesiąc. Jest to konieczne by dać akcjonariuszom mniejszościowym czas na podjęcie działań sądowych celem ochrony ich praw w przypadku gdyby wycofanie akcji z publicznego obrotu miało na celu ich pokrzywdzenie. W miesięcznym terminie akcjonariusze są bowiem uprawnieni do wytoczenia powództwa przeciwko uchwale walnego zgromadzenia.
Wprowadzenie obowiązku odkupu akcji w przypadku wykluczenia ich z obrotu
Pomysł wprowadzenia regulacji umożliwiających akcjonariuszom mniejszościowym złożenie spółce żądania odkupu akcji, w przypadku wykluczenia ich z obrotu na rynku regulowanym, niewątpliwie służy wzmocnieniu ochrony akcjonariuszy mniejszościowych. Takie stanowisko Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych wyraziło już w piśmie z 29 listopada 2018 r. skierowanym do Ministerstwa Finansów. SII podkreśliło przy tym, że analogiczną ochroną powinni być objęci akcjonariusze mniejszościowi spółek notowanych na NewConnect. Jak wynika z obecnie procedowanej wersji projektu nowelizacji ustawy o ofercie publicznej, pomysł ten nie uzyskał akceptacji Ministerstwa Finansów.
W ocenie Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych całkowicie niezrozumiałym jest dlaczego procedura obowiązkowego odkupu akcji miałaby całkowicie pomijać akcjonariuszy spółek notowanych na NewConnect. Zarówno akcjonariusze spółek z rynku głównego jak i z NewConnect zasługują na taki sam poziom ochrony. Mając na uwadze, iż poprzednie stanowisko SII zostało pominięte w pracach legislacyjnych, Stowarzyszenie w piśmie z dnia 22 marca 2019 r. ponowieni podkreśliło konieczność objęcia przedmiotowymi regulacjami również rynku ASO. Jak zwróciło uwagę SII od dłuższego czasu obserwowany jest na tym rynku pewien trend postępowania ze strony władz wielu spółek, polegający m.in. na zaniechaniu publikacji sprawozdań finansowych, celem doprowadzenia do sankcyjnego wykluczenia akcji danej spółki z obrotu na tym rynku decyzją Giełdy Papierów Wartościowych. W powyższej sytuacji dochodzi do wycofania akcji z publicznego obrotu bez konieczności przeprowadzania delistingującego wezwania na akcje. Akcjonariusze w takich przypadkach zostają z dnia na dzień pozbawieni możliwości obrotu akcjami spółek z ASO. Podkreślenia przy tym wymaga, że inwestorzy indywidualni odpowiadają od lat za zdecydowaną większość obrotu na tym rynku.
W projekcie Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego akcentowana jest potrzeba wzmocnienia ochrony praw akcjonariuszy mniejszościowych. Nałożenie na spółki z NewConnect obowiązku odkupu akcji prowadziłoby do realnego wzmocnienia ochrony tych praw, tym samym służyłoby urzeczywistnianiu założeń ww. Strategii. Dlatego tym bardziej niezrozumiałe byłoby pominięcie akcjonariuszy mniejszościowych niektórych spółek publicznych, tylko z uwagi, że obrót odbywa się w ramach ASO a nie rynku regulowanego.
Wprowadzenie możliwości identyfikacji akcjonariuszy przez spółki publiczne
Projekt opiniowanej ustawy przewiduje także wprowadzenie do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi przepisów, które mają umożliwić spółkom notowanym na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz w alternatywnym systemie obrotu na NewConnect identyfikację wszystkich akcjonariuszy. Spółki te będą mogły w dowolnym momencie wystąpić z wnioskiem o ujawnienie tożsamości akcjonariuszy, w odpowiedzi na który otrzymają m.in. takie dane osobowe jak imię i nazwisko akcjonariusza, adres zamieszkania lub do korespondencji, adres e-mail, liczbę akcji posiadanych w poszczególnych biurach maklerskich, a w niektórych sytuacjach nawet informację o dacie ich nabycia. Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych było przeciwne wprowadzeniu tak daleko idących uprawnień dla spółek publicznych do identyfikacji akcjonariuszy. Mając na uwadze, że wcześniejsze uwagi w tym przedmiocie nie zostały uwzględnione, SII podtrzymuje w całości swoje dotychczasowe stanowisko. Problemowi identyfikacji akcjonariuszy przez spółki publiczne poświęcony został także osobny artykuł na naszej stronie. Osoby zainteresowane z tym tematem mogą się z nim zapoznać tutaj.
Wprowadzenie możliwości przenoszenia praw z obligacji po terminie wykupu
Projekt opiniowanej ustawy zakłada również przywrócenie możliwości przenoszenia praw z obligacji zdematerializowanych po upływie terminu ich wykupu. Detaliczni posiadacze niewykupionych obligacji będą więc mogli sprzedać swoje wierzytelności podmiotom, które specjalizują się w odzyskiwaniu tego rodzaju należności.
Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych w odniesieniu do powyższej zmiany zwróciło uwagę na pojawiające się wątpliwości, czy proponowana możliwość przenoszenia praw z obligacji po terminie wykupu, będzie wystarczająca by móc rozliczyć stratę podatkową na obligacjach. Zgodnie z prawem podatkowym podstawą do wykazania kosztów nabycia obligacji (a w konsekwencji straty) jest ich zbycie lub wykup przez emitenta. Przeniesienie praw z obligacji nie jest tożsame ze zbyciem obligacji. Z proponowanej treści art. 8 ust. 7 ustawy o obligacjach wynikałoby, że po terminie wykupu obligacja przestaje być papierem wartościowym lecz staje się długiem, który może być cedowany na inną osobę, tak jak przelew wierzytelności. Mając powyższe na uwadze, SII w piśmie do Ministerstwa Finansów zwróciło uwagę, iż zasadnym byłoby jednoznaczne przesądzenie w projektowanych przepisach, że przeniesienie praw z obligacji po terminie ich wykupu stanowi moment z którym powstaje możliwość rozliczenia wydatków na zakup niewykupionych w terminie obligacji, a tym samym rozliczenie straty podatkowej poniesionej na tym instrumencie finansowym.
