Złoto i srebro były kiedyś podstawowymi formami pieniądza. Dziś już tak nie jest, ale w inwestowanie w metale szlachetne jest dostępne dla każdego. Inwestowanie w złoto i srebro to pod wieloma względami wyjątkowy sposób inwestowania, co ma swoje plusy i minusy.
Odświeżamy sekcję ABC Inwestora. Artykuł przeznaczony jest dla początkujących inwestorów lub osób, które w ogóle jeszcze nie inwestują. W najbliższych dniach będziemy publikować kolejne materiały z tej serii.
Metale szlachetne to pojęcie, z którym zetknąć można się zarówno na lekcji chemii, jak i w trakcie lektury artykułów o inwestowaniu. Na liście obejmującej inwestycyjne metale szlachetne nie znajdziemy jednak metali takich, jak ruten, osm, iryd, które do metali szlachetnych zaliczą chemicy. Nie ma tu także miedzi, w którą wprawdzie można inwestować, jednak w świecie finansowym traktowana jest jako metal czysto przemysłowy (choć dawno temu z miedzi też bito pieniądze).
Inwestorów interesują głównie w cztery metale szlachetne, w tym przede wszystkim w najważniejsze dwa, zaś jeden z nich ma niekwestionowane pierwszeństwo.
Inwestycyjne metale szlachetne
Metale szlachetne, w które można łatwo inwestować to:
- Złoto
- Srebro
- Pallad
- Platyna
Jak łatwo się domyślić , najważniejszym inwestycyjnym metalem szlachetnym jest złoto, numer dwa to srebro, a na dalszych miejscach są pallad i platyna. Dlatego też najpierw warto dowiedzieć się jak inwestować w złoto, potem poszerzyć tę wiedzę o inwestowanie w srebro, zaś pallad i platynę traktować jedynie jako niekonieczny dodatek do czołowej dwójki.
W tym celu krok po kroku przejdziemy przez inwestowanie w metale szlachetne, jego zalety oraz wady.
Inwestowanie w złoto
Złoto to metal znany ludzkości od tysięcy lat. Jeszcze zanim był wykorzystywany jako pieniądz, tworzono z niego rozmaite ozdoby i przedmioty kultu religijnego. Złoto cenione jest przez ludzi zamieszkujących wszystkie kontynenty, pojawia się w wielu dziełach kultury i obecne jest w języku potocznym („złota rączka”, „złote przeboje”).
Pierwsze monety ze złota bito około 650 roku p.n.e. w Lidii, krainie znajdującej się na terytorium dzisiejszej Turcji. Złote monety przyjęły się i w kolejnych stuleciach towarzyszyły rozwojowi gospodarki i handlu. Wspólnie ze srebrem, złoto tworzyło standard monetarny (bimetalizm), który opierał się na ustalanych parytetach wymiany. System ten trwał do momentu, gdy powstał i upowszechnił się pieniądz papierowy (XIX w.).
🟢Zobacz też: Gotówka w portfelu inwestycyjnym. W poszukiwaniu złotego środka
Pierwotnie banknoty były jedynie kwitami, które potwierdzały, że właściciel może je wymienić na złoto. W następnych latach rola złota w systemie monetarnym stopniowo malała, aż po II wojnie światowej (System z Bretton Woods) jego rola została drastycznie ograniczona. Dziś żadna z walut nie ma powiązania ze złotem.
🟢 Zobacz też: Inwestowanie w waluty. Kurs euro i dolara to dopiero początek [Poradnik]
Złoto nie stanowi podstawy systemu finansowego, ale nadal jest w nim obecne. Rezerwy złota przechowują banki centralne, które emitują papierowe (dziś częściej elektroniczne) pieniądze. Rezerwy złota Narodowego Banku Polskiego były w ostatnich latach intensywnie zwiększane i wynoszą ponad 300 ton.
Złoto bywa traktowane jako jedna z form pieniądza, choć znacznie częściej to cenę złota podaję się w dolarach, a nie cenę czegokolwiek w złocie. Złoto jest przez inwestorów uważane za jedną z inwestycyjnych bezpiecznych przystani, do których kapitał płynie w przypadku zawirowań na innych rynkach (np. rynku akcji).
| Wykres cen złota (USD) | Wykres cen złota (PLN) |
 |
 |
Jak inwestować w złoto?
Inwestować w złoto można na dwa sposoby – kupując złote monety i sztabki albo kupując instrumentów finansowych, których cena oparta jest o cenę złota na światowych rynkach.
Inwestowanie w złoto fizyczne
Inwestowanie w złoto może polegać na kupowaniu monet i sztabek. Występują one w różnych rozmiarach i wagach, co przekłada się na cenę. 1 g złota kupić można za kilkaset złotych, kilogram złota kosztuje tyle, co bardzo dobry samochód (ok. 300 000 zł w kwietniu 2024 r.). Dla inwestorów przewidziano specjalne sztabki i monety. Są to produkty czysto inwestycyjne, w odróżnieniu od produktów kolekcjonerskich lub numizmatycznych.
Standardowa waga najpopularniejszych złotych sztabek i monet inwestycyjnych to 1 uncja trojańska (t oz), której nazwa pochodzi od francuskiego miasta Troyes. Nie należy jej mylić ze zwykłą uncją (oz). Uncja trojańska to 31,1034768 g. Uncja zwykła (międzynarodowa) to 28,34952981 g. W przypadku złota i innych metali szlachetnych podstawową jednostką jest tylko i wyłącznie uncja trojańska.
Sztabki inwestycyjne i monety bulionowe wyceniane są tylko na podstawie zawartego w nich złota (zazwyczaj jest go 99,9%) oraz dodatkowej marży sprzedawców. W przypadku monet kolekcjonerskich dochodzi jeszcze kwestia ich rzadkości (np. limitowanej serii), numizmaty mogą być także cenione za wartość historyczną, stan zachowania itp. Złoto inwestycyjne jest w Polsce zwolnione z podatku VAT. W innych krajach UE złoto również nie jest objęte VAT-em.
| 👑 Inwestowanie w biżuterię Inwestowanie w biżuterię ze złota znacząco różni się od kupowania złota inwestycyjnego. Rzadko kiedy biżuteria wykonana jest z czystego złota (złoto to dość miękki metal), a ponadto w cenie zawarta jest bardzo duża premia za pracę jubilera, większa niż w przypadku złota inwestycyjnego marża sprzedawcy oraz podatek VAT (23%). Biżuterię znacznie trudniej też sprzedać po dobrej cenie (tzn. wyższej niż tzw. cena złomu złota). Osoby początkujące powinny inwestować w złoto inwestycyjne, zaś biżuterię traktować jako dobro konsumpcyjne, choć posiadające pewną wartość i mogące ją przechować przez długie lata (w przeciwieństwie np. do większości ubrań czy elektroniki). |
Inwestowanie w numizmaty może być dobrą inwestycją, jednak wymaga to wiedzy i doświadczenia. Kupno złota inwestycyjnego jest po prostu znacznie prostsze i bardziej dostępne. Nie interesuje nas nic poza ceną złota w danym momencie oraz marżą, jaką zapłacimy u dealera.
Najpopularniejsze złote monety inwestycyjne (bulionowe) to:
- Krugerrand (RPA)
- Amerykański Orzeł (USA)
- Wiedeński Filharmonik (Austria/euro)
- Liść Klonowy (Kanada)
- Kangur (Australia)
- Bretania (Wielka Brytania)
- Złota Panda (Chiny)
Polską złotą monetą inwestycyjną jest Orzeł Bielik emitowany przez Narodowy Bank Polski. Moneta ta nie jest jednak popularna i w większości punktów dealerskich dostępne są głównie wyżej wymienione złote monety zagraniczne.
🟢 Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Najpopularniejsze złote monety bulionowe. Jak inwestować w złote monety?
Złotych sztabek nie emitują państwa, lecz prywatne firmy. Do najbardziej znanych należą Valcambi (Szwajcaria), PAMP (Szwajcaria) czy Argor-Heraeus (Niemcy). Sztabki występują w różnych wagach, jednak trzeba pamiętać, że w mniejszej sztabce udział marży będzie najwyższy.
Inwestowanie w złoto „papierowe”
Inwestowanie w złoto możliwe jest też bez kupowania monet i sztabek. Polega to na kupowaniu odpowiednich instrumentów finansowych, których cena uzależniona jest od notowań złota. Światowym punktem odniesienia jest cena złota wyznaczana w Londynie (London Metal Exchange).
Inwestując w „złoto papierowe” zazwyczaj formalnie nie jesteśmy właścicielami złota, a jedynie instrumentu finansowego, który zobowiązuje drugą stronę transakcji do wypłaty nam określonej kwoty. To podstawowa różnica między inwestowaniem w złoto fizyczne a instrumenty finansowe oparte o złoto. Tylko w tym pierwszym przypadku złoto mamy w garści i żadna instytucja nie jest nam potrzebna.
Inwestowanie w złoto „papierowe” może przyjąć formę inwestowania w:
Fundusze ETF na złoto
Fundusze ETF na złoto notowane są na giełdach światowych, głównie w USA. W ETF-y oparte o złoto inwestuje się poprzez rachunek maklerski z dostępem do giełd zagranicznych. Istnieją ETF-y o replikacji fizycznej (faktycznie posiadają złoto) lub syntetycznej (nie mają złota, a jedynie „dostarczają” odpowiednią stopę zwrotu poprzez inwestowanie w różne aktywa). W praktyce jednak inwestor indywidualny nie może zażądać od ETF-u dostawy fizycznego złota.
🟢Zobacz też: Czym jest ETF? Zasady działania ETF-ów
Fundusze ETC na złoto
Europejskie regulajce sprawiają, że zamiast ETF inwestorzy mają dostęp jedynie do funduszy typu ETC (ang. Exchange-Traded Commodity, towar notowany na giełdzie).
Od 30 sierpnia 2023 r. na GPW notowany jest The Royal Mint Responsibly Sourced Physical Gold ETC (RMAU), który pozwala na inwestowanie w złoto, a przy wyższych kwotach także na odbiór fizycznego metalu. Więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule.
Fundusze inwestycyjne na złoto
W ofercie Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych znajdziemy produkty oparte o cenę złota. Kupuje się je poprzez platformy internetowe danego TFI lub tzw. supermarkety funduszy.
Fundusze oparte o złoto koniecznie należy odróżniać od funduszy akcji rynku złota. Te drugie odwzorowują nie cenę samego kruszcu, lecz cenę akcji spółek, które zajmują się wydobyciem złota. To dwie różne sprawy, tylko częściowo ze sobą powiązane. Podobnie jak w przypadku inwestowania w każdy inny fundusz inwestycyjny, należy koniecznie sprawdzić jego politykę inwestycyjną i skład aktywów.
🟢 Zobacz też: ETF-y a tradycyjne fundusze inwestycyjne z TFI
Kontrakty CFD – krótkoterminowa spekulacja
Zarabiać na wzroście cen złota można także handlując kontraktami CFD (ang. Contract for Difference – kontrakt na różnicę cen). Dostęp do nich oferują rozmaite platformy inwestycyjne, w tym niektóre domy maklerskie pozwalające na inwestowanie na rynku Forex.
Ze względu na swoją specyfikę, kontrakty CFD nie służą do długoterminowego budowania portfela inwestycyjnego (do tego służą wspomniane ETF-y czy fundusze), lecz nadają się do krótkoterminowego handlu (spekulacji). W przypadku CFD można wykorzystać także mechanizm dźwigni finansowej, jednak powinni to robić jedynie doświadczeni inwestorzy – można bowiem stracić więcej niż się zainwestowało.
🟢Zobacz też: Forex – poradnik dla początkujących. Jak inwestować na Forex?
Inwestując w jedną z form „papierowego złota” należy pamiętać o konieczności zapłaty podatku Belki, jeśli odnotujemy zysk ze sprzedaży instrumentów finansowych.
|
💰Lokaty strukturyzowane na złoto
Oparte o cenę złota mogą być także lokaty strukturyzowane oferowane przez banki. To specyficzna forma inwestowania połączonego z oszczędzaniem, która w praktyce może przybierać skomplikowany i niekorzystny kształt dla inwestora. W efekcie często dużo prościej jest po prostu kupić złoto.
🟢 Więcej o lokatach strukturyzowanych więcej dowiesz się z artykułu: Lokaty strukturyzowane –oszczędzanie i inwestowanie w jednym, z jednym dużym „ale” |
Inwestowanie w srebro
Srebro to drugi najważniejszy z inwestycyjnego punktu widzenia metal szlachetny. Uważane bywa za „młodszego brata” złota, wraz z którym przez setki lat tworzyło podstawy systemu finansowego.
| Wykres cen srebra (USD) | Wykres cen srebra (PLN) |
 |
 |
Srebro jest metalem o wiele tańszym od złota, choć relacja między oboma metalami nie była i nie jest stała.
Podobnie jak w przypadku złota, inwestowanie w srebro także polega na kupowaniu fizycznego metalu albo odpowiednich instrumentów finansowych, zatem śmiało możesz zastosować wskazówki opisane we fragmencie dotyczącym złota. Pamiętać jednak trzeba o kilku ważnych faktach/różnicach:
- Srebro jest nie tylko metalem inwestycyjnym, ale również przemysłowym (np. stosowanym w elektronice, fotowoltaice itp.). Nie jest bezpieczną przystanią dla kapitału na równi ze złotem, a jego cena zmienia również ze względu na przewidywania dotyczące koniunktury gospodarczej.
- Większość złotych monet inwestycyjnych ma swoje srebrne odpowiedniki. Można znaleźć srebrne Amerykańskie Orły, Liście Klonowe, Britannie, Filharmoników, a od niedawna nawet srebrne Krugerrandy.
- W przeciwieństwie do złota, srebro nie jest w Polsce zwolnione z podatku VAT. Podobnie jest w całej Unii Europejskiej. Oznacza to, że kupując srebrną monetę inwestycyjną z automatu płacisz cenę wyższą o podatek i aby inwestycja wyszła na plus, to srebro musiałoby odpowiednio podrożeć. (Więcej na ten temat w artykule:
Estonia wprowadza VAT na srebrne monety inwestycyjne. Koniec srebrnego eldorado).
- W praktyce spotyka się srebro sprzedawane na fakturze VAT-marża, dzięki czemu obciążenie podatkowe dla inwestora jest mniejsze, jednak nadal występuje.
- Srebro trudniej odsprzedać niż złoto. Ponadto, większy kapitał ulokowany w srebrze sporo waży (1 kg złota kosztuje u dealera ok. 300 000 zł, 1 kg srebra ok. 4500 zł; stan na początek kwietnia 2024 r.). Ma to konsekwencje dla przechowywania i transportu.
- Srebro z czasem ciemnieje, na skutek wchodzenia w reakcję ze związkami siarki zawartymi w powietrzu. Monety inwestycyjne ze srebra należy przechowywać w specjalnych opakowaniach (kapslach) ochronnych.
|
⛏️KGHM to nie tylko miedź
Drugim największym producentem srebra na świecie jest KGHM, która wydobywa ten metal wraz z miedzią. Koncern jest także producentem złota, choć jego ilości nie są już tak duże. KGHM nie oferuje obecnie złota i srebra dla inwestorów indywidualnych. Na początku 2023 r. padła jednak zapowiedź, że spółka zamierza zaoferować metale szlachetne.
Zobacz także relację z wizyty Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych w KGHM, gdzie m.in. widzieliśmy jak produkuje się sztabki złota i srebra.
|
Inwestowanie w pallad i platynę
Na koniec omówmy jeszcze inwestowanie w platynę oraz pallad. Oba metale szlachetne są znacznie mniej popularne od złota i srebra, jednak tyczą się ich podobne reguły do tych opisywanych powyżej.
Pallad i platyna są metalami wykorzystywanymi przede wszystkim w przemyśle – głównym odbiorcą jest motoryzacja, zaś platyna i pallad obecne są w katalizatorach To głównie ze względu na obecność metali szlachetnych złodzieje kradną katalizatory, zaś upowszechnianie samochodów elektrycznych (które nie emitują spalin i nie mają katalizatorów) negatywnie wpływa na perspektywy dla cen palladu i platyny. Rynek palladu i platyny jest o wiele mniejszy i mniej płynny od rynku złota. Jednocześnie palladu i platyny ludzkość wydobyła mniej niż złota – to potwierdza, że nie tylko rzadkość wpływa na cenę towaru, ponieważ złoto jest droższe od platyny i palladu.
| Wykres cen palladu (USD) | Wykres cen platyny (USD) |
 |
 |
Monety z palladu i platyny nabyć można u niektórych dealerów metali szlachetnych. Nie wszystkie złote czy srebrne monety inwestycyjne mają swoje odpowiedniki wykonane z palladu i platyny. Podobnie jak srebro, pallad i platyna inwestycyjne obłożone są także podatkiem VAT.
Na zagranicznych giełdach znaleźć można ETF-y na pallad i platynę, na platformach inwestycyjnych dostępne są odpowiednie kontrakty CFD. Polskie fundusze inwestycyjne nie pokrywają każdego z tych metali szlachetnych z osobna – ekspozycję na pallad i platynę można uzyskać jedynie, gdy dany fundusz inwestuje w te metale oprócz złota i srebra.
Czy warto inwestować w metale szlachetne?
Inwestowanie w metale szlachetne to znany od stuleci sposób przechowywania wartości. Współcześnie mamy do dyspozycji znacznie więcej instrumentów finansowych, jednak złoto i srebro mają swoje miejsce w świecie finansów.
Metale szlachetne w portfelu inwestycyjnym służą przede wszystkim do stabilizowania jego wyników (główna rola złota) oraz dania możliwości na zysk (złoto i pozostałe metale). W (bardzo) długim okresie metale szlachetne chronią przed inflacją, jednak w krótkim okresie antyinflacyjne działanie złota czy srebra nie jest wcale pewne.
🟢 Czy inwestowanie w złoto to najlepsza ochrona przed inflacją?
Złoto, srebro, platyna i pallad nie wypłacają dywidend czy odsetek, więc pod tym względem na starcie przegrywają z akcjami czy obligacjami. Z drugiej strony złoto nie może zbankrutować, a wydaje się, że wiara ludzkości w wartość tego metalu jest zjawiskiem, które utrzyma się w horyzoncie życie każdego z nas.
Scenariusze dotyczące upadku systemu współczesnego systemu monetarnego opartego o papierowe pieniądze kreślone są od lat, lecz póki co żaden się (jeszcze) nie zmaterializował. Nawet po upadku obecnego systemu, trudno określić, jaką rolę w nowym rozdaniu będą odgrywały metale szlachetne, ze złotem na czele. Można się jednak spodziewać, że choćby ze względu na stały wzrost podaży pieniądza, w perspektywie dekad za tę samą kwotę będzie można kupić coraz mniej złota.
Powyższych rozważań na szczęście nie trzeba rozstrzygać do końca. Nic bowiem nie stoi na przeszkodzie, aby metale szlachetne stanowiły tylko część portfela inwestycyjnego – taką, z jaką będziemy się czuli dobrze. Grunt to wybrać odpowiednią dla siebie formę inwestowania (metale szlachetne fizyczne lub „papierowe”) oraz inwestować tylko za pośrednictwem renomowanych pośredników.
