Inwestor dokonujący transakcji na giełdzie zobowiązany jest do zapłaty podatku od osiągnietego z tego tytułu dochodu, a także do złożenia w odpowiednim terminie deklaracji podatkowej. W tym celu warto wiedzieć, w jaki sposób wyliczany jest dochód lub strata podatkowa.
Dochodem podatkowym z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie odrębnych przepisów tej ustawy. Jeśli natomiast suma kosztów uzyskania przychodów jest większa od przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych, mamy do czynienia ze stratą podatkową.
Należy tutaj zwrócić uwagę na dwie istotne kwestie. Po pierwsze, wydatki poniesione na nabycie udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną (w tym w spółce akcyjnej) nie są uznawane za koszty uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia. Warunkiem kwalifikacji poniesionego wydatku na nabycie akcji jako kosztu uzyskania przychodu jest wystąpienie przychodu z odpłatnego ich zbycia. Oznacza to, że dopóki inwestor nie sprzeda posiadanych papierów wartościowych, nie wystąpi przychód podatkowy, jak również wydatki poniesione na ich zakup nie będą mogły zostać uznane jako koszty uzyskania przychodu. Po drugie, przychód podatkowy występuje wyłącznie w przypadku transakcji odpłatnych. Przykładowo, darowizna akcji wyłączy możliwość zakwalifikowania wydatku poniesionego na zakup tych akcji jako kosztu podatkowego. Ta kwestia ma szczególnie istotne znaczenie przy rozliczaniu strat poniesionych w wyniku upadłości spółki (zobacz również: Czy można odliczyć od dochodów stratę z akcji spółki, w przypadku której ogłoszono upadłość likwidacyjną i której akcje zostały wycofane z obrotu?)
Przychody i odpowiadające im koszty podatkowe zaliczane są do tego roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie papierów wartościowych. Należy jednak pamiętać o obowiązujących w KDPW zasadach rozliczania transakcji zdematerializowanymi (zdeponowanymi na rachunkach maklerskich) papierami wartościowymi (zobacz szerzej: Co to znaczy, że rozliczenie transakcji giełdowej następuje w dniu T+3?). Jest to szczególnie istotna kwestia dla transakcji sprzedaży dokonywanych pod koniec roku. Przykładowo sprzedaż akcji na giełdzie 30 grudnia 2013 roku spowoduje, że uzyskany z tego tytułu przychód i odpowiadający jemu koszt zostaną przypisane dopiero do roku 2014 (podatek z tego tytułu będzie musiał być zapłacony do końca kwietnia 2015 roku).
Często pojawiają się wątpliwości związane z kwalifikacją niektórych wydatków jako kosztów uzyskania przychodu (zobacz również: "Czy w PIT-38 możliwe jest odliczenie straty z udziału w funduszu inwestycyjnym od dochodu ze sprzedaży akcji?", a także: "Czy do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wydatki na zakup literatury fachowej i prenumeratę prasy?"). Bez większych kontrowersji do kosztów uzyskania przychodu zaliczyć można jednak opłaty i prowizje maklerskie, opłaty za prowadzenie rachunku papierów wartościowych, koszty związane z transferem papierów wartościowych.
